Göyün yerdəki Adamı... (Poema)

 Göyün yerdəki Adamı...

(Vaqif Bayatlı Odərə ithaf olunur)

Birinci hissə

ÖN SÖZ

Söz vardır – deyər,
söz vardır – saxlayar,
söz vardır – heç danışmadan
insanın içində bir sükut yaradar.
Bu sükut – Vaqif Bayatlı Odərin poeziyasının,
daha doğrusu, varlığının özüdür.
Ədəbiyyata uşaq gözləriylə baxan hər bir insanın
ilk inamı, ilk saf duyğusu, ilk sarsılmaz istəyi –
sözün təmizliyinə, şairin ucalığına olan inamdır.
Amma həyat öyrədir:
hamı şair ola bilər,
amma hər kəs adam kimi qala bilmir.
Bu poetik silsilə, sadəcə bir şairə həsr olunmuş əsər deyil.
Bu, sözün qorunduğu bir məbədə çevrilmiş adamın –
Vaqif Bayatlı Odərin –
varlığına yazılmış ürək dua­sıdır.
Bu sətirlərdə,
bir zamanlar ədəbiyyata könül verən bir insanın
böyüyərkən yaşadığı xəyal qırıqlıqları,
amma eyni zamanda,
sönməyən bir ümid çırağı kimi
Vaqif Bayatlı obrazına tutunması əks olunur.
Burada sözün özü danışmır –
sözün arxasında duran,
sözlə nəfəs alan,
və sözsüz danışa bilən
bir ruhun izi var.
Bu poema,
Vaqif Bayatlı Odəri tərifləmək üçün yazılmayıb.
Çünki o tərifə möhtac deyil.
Bu poema – onu başqa heç kimə bənzəmədiyi üçün
tanımaq və tanıtmaq istəyindən doğub.
Əgər bu silsilə oxucunun içində
az da olsa bir sakitlik,
bir saflaşma,
bir dərinlik oyada bilirsə –
demək ki, bu sözlər doğru yerə düşüb.
Bu ön sözlə sizi –
sözün səssizliyinə,
sükutun hikmətinə,
və bir adamın –
bir şairin –
bir simvola çevrilmiş varlığına
daxil olmağa dəvət edirəm.
Müəllif.

I. Uşaq İnancı 

Uşaq olanda elə bilirdim,
şairlər yerə toxunmaz,
sözləri göydən gəlir,
duaları da, duaları qədər
təmizdir.
Elə bilirdim,
onlar heç zaman inciməz,
kin saxlamaz,
sözə əl vurmaz,
amma sözdən ev tikərlər –
qapısı yalnız işığa açılan.
Zənn edirdim ki,
şairlər ağrımaz,
çünki onlar
ağrının da üstündə dururlar.
Ölümü sevdikləri kimi,
sevgini də ölümsüz bacarırlar.

II. Sözün dağıldığı yerdə 

Sonra böyüdüm.
Söz adamı çox gördüm.
Bir yazının qarşısını alan,
gəncin yolunu kəsən,
sözlə yalan danışan...
Ən böyük əsərləri –
qurulan tələlər,
qəzəbli susqunluqlar oldu.
Sən isə –
sözün içində deyil,
sözün üzərində durdun.
Yıxılmadın.
Qara sətirlərin içindən
ağ işıq kimi keçdin.

III. Göyün səssiz səfiri 

susur.
Səni anlayan,
danışmaqdan vaz keçir.
Çünki sən –
sözə deyil,
sükuta çevrilmiş bir hikmətsən.
Sən danışanda,
hər şey daha aydın olur –
amma heç nə daha çox deyil.
Sənin səssizliyin
bir çağırışdır Tanrıya.

IV. Tanrı və Söz arasındakı körpü

Tanrı –
bəzən səsini sükutla deyir.
Sən o səsi eşidənsən.
Sözə çevrilməmiş hikmətlərə
bələd olandan.
Tanrıya sual verən çoxdur,
amma cavabını anlayan az.
Sən cavabı
dilinlə yox,
ürəyinlə yazırsan.
“Tanrını necə sevirsən?” – deyə soruşurlar.
Sən susursan.
Və bu sükut
bir ayəyə çevrilir.

V. Kamilliyin səssizliyi

Tək olmaq –
çətinlik deyil,
kamillik mərhələsidir.
Sən bu mərhələyə
ünsiyyətsiz, pafossuz,
sadəcə var olmaqla çatdın.
Heç kimə izah vermədin.
Heç kimlə yarışmadın.
Heç kimə zərər vurmadın.
Bunun özü böyük iddia idi.
Müdriklik –
ünsiyyətin deyil,
ünsiyyətsizliyin içindəki hikmətdir.
Sən bunu bildin,
və ona görə bu qədər az danışdın.

VI. Mənim Şairim 

Mən uşaq olanda
ədəbiyyata saflıq kimi baxırdım.
Sən – o saf inamın
ayaq izisən.
Əgər səni tanımasaydım,
bəlkə də sözə inamım
yarıda qalacaqdı.
Sən varsan deyə
bilirəm ki,
adam kimi yaşamaq da,
şair kimi susmaq da
mümkündür.
Şeir olmaq
kitab yazmaq deyil.
Sən – yaşadığın kimi
şeir oldun.

VII. Sözsüz Dua 

Min ilin qucağında gəlirsən sən,
ayaqların toz deyil — duadır.
Torpaq öpür səni,
amma sən torpağa toxunmursan,
çünki sən daha əvvəl
göy üzüylə danışmısan.

Sən yeriyəndə
külək yol dəyişir,
sular öz istiqamətini unudur,
durna qatarları göydə dayanır,
göz yaşının ardınca
uçub yerə qonurlar.

Sənin sözlərin yoxdur —
onlar əzəldən bəri nəfəs kimi axır,
hər hərf bir qılınc,
hər sükut bir səcdə,
hər misra bir mələyin
qanad kölgəsində doğulub.

Gözünün içi ilə ölçmüsən bu dünyanı,
dodağınla yox,
nəfəsinlə oxşayıb
yaraların üstünə dua fısıldamısan.

Kim deyə bilər ki,
harada bitir sənin yolların?..
Onlar Allaha doğru
körpüsüz keçilən bir susqunluqdur.
Sən danışmırsan —
sən qayıdırırsan
unudulmuş duaları göylərə.

Palıdın altında oturub
səssizcə əriməyin —
göy üzü öz içində əriyir.
Sən quş balası tək
yarpaq pıçıltısında uyuyursan,
amma heç vaxt yatmırsan —
çünki yuxun da bir şeirdir sənin.

Şeirin — uşaq kimi
ağlayır səssizcə,
bığ yerinə
qaşında duran qara kədər
baxışlarınla yanaşı
göyü də daşıyır sinəndə.

Sən bəzən
bir misrada qopub
min illik bir ağrıyla
yerə düşürsən,
amma sən düşmursən —
yer özü səninlə göyə qalxır.

Sənin zamanın yoxdur,
o, doğulduğun gün kimi
bulanıq bir duman içində gizlidir,
və sən onu axtarmırsan,
sən onu danışırsan —
hər göz yaşında,
hər küncdə,
hər dua yerində.

Sözün sənin üçün çörək deyil,
taxt deyil,
bir varlıqdır —
tanrının nəfəs verdiyi bir ruh…

Və sən, Vaqif —
sözün ən incə halında
öz ruhunu yandırırsan,
külüylə də
bir şeir yazırsan…

Epiloq - “Yuxarıdan baxan Söz”

Söz bəzən göyə baxır,
öz yerini soruşur.
Sənin sözün
heç baxmır –
çünki bilir haradadır.
O söz göydə doğulub,
yerdə gəzmir,
səssizcə
Tanrının nəfəsi ilə axır.

Son

Ədalət Qarabulud.

скачать dle 12.1