Valideynlərə xəbərdarlıq: "Mənfi sözlər söyləyirsinizsə, uşaqlarınızdan müsbət nəticə gözləməyin"
Hesabat kartı uşağın həmin il ərzində əldə etdiyi biliklərin yetərli olub olmadığını ölçür. Yəni uşağın intellekti, dəyəri, şəxsiyyəti qiymətlərlə göstərilmir. Bununla belə, valideynlərin zəif qiymətlərə reaksiyası uşaq üçün dağıdıcı nəticələrə səbəb ola bilər. Bu məqamda ekspertlər: “Əhəmiyyətli olan qiymət deyil, uşağın göstərdiyi səydir”,- deyir.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Təhsil və Rəhbərlik Mütəxəssisi Ömər Öcalla valideynlərin “pis hesabat kartları”na verdiyi yanlış reaksiyalardan "TRT Haber"ə danışıb.
“Onu narahat edəcək, şəxsiyyətinə yönəlmiş, onu aşağılayan anlayışlarla tənqid etməklə, uşaqda arzu olunan davranışı ortaya çıxarmaq mümkün deyil. Valideynlər və pedaqoqlar bunun əvəzinə baş verən davranışı görmək istədikləri dildən istifadə edərək ünsiyyət qurmalıdırlar. Dərslərinindən aldığı qiymət baxımından yanaşmaq şagirdin şəxsiyyətinə və qüruruna toxunacaq hərəkətlər ola bilər. Bunun son dərəcə yanlış olduğunu və şagirdin şəxsiyyətinin inkişafına mənfi təsir etdiyini deyə bilərəm", - deyə Təhsil və Rəhbərlik Mütəxəssisi Ömər Öcal qiymət cədvəli ilə uşağın şəxsiyyətini eyniləşdirməkdən perspektiv gözləntisini tənqid edib.
“Uşaqların motivasiyası, etdiyi səy və çalışqanlığı bütövlükdə nəzərə alınmalıdır. Şəxsiyyət inkişaf çağında özünü tapmaq yolunda olan tələbəni yalnız aldığı qiymətlərə əsaslanaraq düşünmək onun gələcək akademik həyatına mənfi təsir göstərə bilər”, - deyən Öcal bildirir ki, zaman dəyişir, pedaqoqlar və valideynlər bununla ayaqlaşmalıdırlar.
“Uşaqların bəyənmədiyi bir anlayış, söz var: “Oxumaq”. Belə anlayışlar onları narahat edir. “Mənə oxu deyəndə “istəsəm də istəmirəm” deyirlər. Uşaqlar əmr cümlələrini sevmirlər. Qiymətləndirmənin yalnız qiymətlərə görə aparılması onları narahat edir”.
"Sən çalışmırsan, tənbəlsən",-deyərək uşaqları qınayırlar, müqayisə edirlər, hətta cəzalandırırlar...
Valideynlərin etdiyi ən böyük səhvlərdən biri övladlarını tənqid etmək və onlardan davranışlarını dəyişməsini gözləməkdir. Yəni mənfi dillə müsbət nəticə gözlənilir. Öcal bu gözləntinin real olmadığını belə izah edir: “Uşağı narahat edəcək, şəxsiyyətinə yönəlmiş, onu aşağılayan anlayışlarla tənqid etməklə, onda arzu olunan davranışı ortaya çıxarmaq mümkün deyil. Valideynlər və pedaqoqlar bunun əvəzinə baş verən davranışı görmək istədikləri dildən istifadə edərək ünsiyyət qurmalıdırlar. Ona görə də onlar üçün müsbət, tərbiyəvi və dəstəkləyici dildən istifadə etmək son dərəcə vacibdir”.
Ömər Öcal: “Əhəmiyyətli olan gündəlik dəftəri deyil, uşağın zəhmətidir və aşağı qiymətlərə görə gühakar tək uşaq deyil, təhsil bütövlükdə bir sistemdir”, - deyə əlavə edib.
“Valideynlər gündəlik dəftərindəki qiyməti deyil, prosesi dəyərləndirməlidir. Yəni onun dərslərə nə qədər vaxt ayırması, özünü necə məsuliyyətli hiss etməsi, dərs vərdişlərini necə inkişaf etdirməsi, nə qədər mütaliə fəaliyyətini inkişaf etdirməsi bütün bunları bütövlükdə nəzərdən keçirmək lazımdır. Yalnız uşağı günahlandırmaq son dərəcə yanlış, natamam və səhvdir. Burada məsuliyyət daşıyan tək uşaq deyil. Təhsil bütövdür, bir sistemdir. Məktəb, müəllim, bələdçilik, rəhbərlik, ana və ata bütün bunlarda amillərdir. Ona görə də sadəcə olaraq “işləmədin” deməklə uşağın qüruru və şəxsiyyəti ilə bağlı açıqlamalar vermək düzgün olmaz”, - deyə qeyd edib.
“Bu, ilk növbədə, uşaqların oxumağa, öyrənməyə həvəsinə mane olur. Bu, uşaqlarda məktəbə qarşı mənfi təsəvvürlərin formalaşmasına səbəb ola bilər. Uşaqları oxumaqdan, öyrənməkdən və dərsdən uzaqlaşdıra bilər. Bu, narahatlıq və məktəb fobiyası kimi bir çox əlamətlərə səbəb ola bilər", - deyə o bildirib.
Təhsil Mütəxəssisi Öcal: “Pis hesabat kartı yoxdur, yalnız zəif izlənilən üsul və proses var”, - deyərək yanaşmanın bu istiqamətdə olması lazım olduğunu izah edir. O, ailənin uşaqla birlikdə prosesi dəyərləndirməli olduğunu söyləyərək, konstruktiv dilə diqqət çəkir: "Biz bu qənaətə necə gəldik? Niyə siz yox, biz buna necə çatdıq? Bu nəticəni əldə etmək üçün nə etmisiniz? Bu nəticələri edib-etməməklə nəyə nail olduğumuzu deməklə prosesi qiymətləndirmək lazımdır. Şans verilməlidir. Bu dövr yaxşı keçmədi. Qarşıdakı dövrdə bunu necə kompensasiya edə bilərik? Necə sualı çox vacibdir. Bunu necə müsbət edə bilərik? Bir valideyn kimi sənə necə dəstək ola bilərəm? Məndən nə dəstək və kömək istəyirsən? kimi konkret suallarla uşağı həvəsləndirmək lazımdır”, - deyə bildirib.
