"Yerində dayanmır..." Hiperaktivlik, DEHB, bipolyar pozuntu, manik depressiv.. Uşaqlarda hansı simptomlar var?

Manik depressiv xəstəlik kimi də tanınan bipolyar pozğunluq dünyada 60 milyondan çox insanda müşahidə olunur. Xəstələr arasında uşaqlar da var. Ancaq uşaqlarda simptomlar böyüklərdən fərqli olduğundan diaqnozu çətinləşdirir. Bəzi hallarda diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozuntu (DEHB) ilə qarışdırılır.

Bizimyol.info Türkiyə mətbuatına istinadla xəbər verir ki, adətən 20-ci yaş dövründə əlamətlər göstərən bu xəstəlik uşaqlarda bir faiz müşahidə edilir. Ümumilikdə, depressiya və maniya kimi iki fərqli ekstremal emosional vəziyyətə uşaqlarda daha az rast gəlindiyini deyə bilərik, yəni epizodik keyfiyyət məhduddur.

Yeniyetməlikdə simptomlar böyüklərdəki kimidir...

Bipolyar pozuntu adətən yeniyetməlik, gec yeniyetməlik və yetkinlik dövründə baş verir. Yeniyetmələrdə böyüklərdəki kimi simptomlar var.

Yeniyetmələrdə manik depressiv xəstəliyin əlamətləri hansılardır?

Əhval-ruhiyyədə kəskin dəyişikliklər, xüsusən də mania dediyimiz dövrdə həddindən artıq danışıq, yuxu inkişafının azalması, coşqunluq, impulsiv davranış kimi müəyyən etdiyimiz özünə hörmətin şişirdilmiş artması, bu dövrdə həddindən artıq alış-veriş, yersiz, balanssızlıq zarafatlar edərək, narahat edici davranışlar sərgiıəmək, qəzəblənmək, düşüncə sürətinə yetişə bilməmək kimi bir çox əlamət var. Maniyanı coşğunluq, nəzarətsizlik və balanssızlığın olduğu ağır bir ruhi vəziyyət olaraq təyin edə bilərik. Bu, kənardan baxanda mühit tərəfindən başa düşülür.
Bipolyar diametral əks olan "manik" və "depressiv" dövrlərlə özünü göstərir. Müəyyən dövrlərdə epizod baş verir və ən azı bir həftə davam edir. Müalicə edildikdə epizod yox olur. Maniya aradan qalxdıqdan və müalicə edildikdən sonra yenidən depressiya dövrü baş verə bilər. Artıq bir çoxumuz depressiya haqqında bilirik. Bu, əlamətdar bir xəstəlikdir. Depressiya insanın ümumiyyətlə istəksiz olduğu və həyatdan zövq almadığı, yuxusunun və iştahının çox pozulduğu, dəyərsizlik və günahkarlıq hisslərinin yaşandığı kədərli bir vəziyyətdir. Maniyadan sonra depressiv dövrlər yaranır və bu, bir siklusla davam edir.

Uşaqlarda diaqnoz qoymaq niyə çətindir?

Həm xəstəliyin nadir olması, həm də simptomların fərqli olması uşaqlarda diaqnozu çətinləşdirir. Ümumiyyətlə, depressiya və maniya kimi iki fərqli ekstremal emosional vəziyyətə uşaqlarda daha az rast gəlinir. Bir-birinə bənzər əlamətlər görünür,yəni epizodik keyfiyyət məhduddur.
Uşaqlarda daha çox depressiya və maniya dövrlərinin hər biri ilə iç-içə olan şəklini görmək olur. Psikotik simptomlar adlandırılan, yəni mövcud olmayan şeyləri görmək və ya eşitmək, eşitmə halüsinasiyaları isə uşaqlarda daha çox rast gəlinir. Yəni uşaqlıqda bipolyar pozğunluqda psixotik əlamətlər, halüsinasiyalar daha çox olur.
Uşaqlarda bipolyar pozuntunun başqa bir əlaməti hiperaktivlikdir. Lakin hiperaktivlik deyildikdə ilk ağıla DEHB, diqqət əskikliyi və hiperaktivlik pozuntu gəlir. Simptomlar oxşar olsa da, iki xəstəliyi qarışdırmaq olmaz. Bipolyar pozuntuda genetik faktorlar ön plana çıxır.

Uşaqlarda DEHB ilə bipolyar pozğunluğu fərqləndirmək çox vacib məsələdir.

Hiperaktivlik əlamətləri olan uşağın çox daha intensiv fəaliyyət göstərməsi, yəni hiperaktivliyin həddi aşması nəzarətsiz nöqtədir.
Diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozğunluğunda uşaq bədbəxt hiss edir. DEHB olan uşaqlar ümumiyyətlə aktiv, səbirsiz və həyəcanlıdır, eyni zamanda impulsları idarə etməkdə çətinlik çəkirlər. Həmyaşıdları ilə münasibətlərdə çətinlik yaşayır, məktəbdə uğursuzluq və ümumi hiperaktivlik, diqqət əskikliyi və səbirsizlik nümayiş etdirirlər. Şikayətləri nəticəsində bəzən özlərini kədərli və natamam hiss etdikləri dövrlər ola bilər. Bu, yüngül depressiv dövrlər və ya distimik görünüş adlandırılır.
DEHB-də yuxu çətinliyi uşağın gecə gec yatmasına səbəb ola bilər. Adətən uşaq gecə gec yatır və gec yatdığı üçün səhər gec oyana bilər. Eyni zamanda bipolyar pozuntu olan uşaqlarda yuxuya ehtiyac əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Onlar yuxuya getmir və ya yatmırlar, lakin enerjili qalırlar.
Cinsəlliyə həddindən artıq maraq uşaqlıq bipolyar pozuntusunda müşahidə olunur. Uşaqlıq bipolyar pozuntusu dərmanlarla müalicə olunur.
Bipolyar pozuntunun müalicəsi uşaqlarda olduğu kimi böyüklərdə və yeniyetmələrdə də dərmanla həyata keçirilir. Simptomları idarə etmək və gələcəyi qorumaq üçün əsas müalicə dərmanlardır. Burada dərman müalicəsinin müəyyən incəlikləri olduğunu bilmək lazımdır.скачать dle 12.1