"Hər şey daha aşağı keyfiyyətli və daha kiçikdir, lakin hələ də heç bir şey almağa pulumuz yoxdur"

İqtisadçı, bürokrat və yazıçı Mahfi Eğilmez yazılarında istifadə etdiyi üç anlayışla diqqət çəkib. Bu anlayışlardan biri skimpflyasiya, digəri shrinkflyasiya, digəri isə greedflasiyadır.

Bəs bu üç anlayış nədir? Bildiyimiz kimi inflyasiyadan nə ilə fərqlənir?

Bizimyol.info Türkiyə mətbuatına istinadla xəbər verir ki, Mahfi Eğilmezin paylaşımları belə olub:

Skimpflation əslində nostalji insanların fərqinə varmadan danışdıqları bir anlayışdır. Əsasən “aşağı keyfiyyətli məhsulların eyni qiymətə satılması” kimi təyin oluna bilən skimpflyasiyada məhsulların məzmunu dəyişir və keyfiyyəti aşağı düşür.

Məsələn, birinci dərəcəli pendir əvəzinə ikinci dərəcəli pendir istifadə olunmağa başlayır. Yaşlı insanlar tez-tez deyirlər ki, "o köhnə qoxulu pomidorlar haradadır?" Sualın cavabını qismən bu fenomenlə izah etmək olar: Türkiyənin alıcılıq qabiliyyəti azaldıqca xaricə daha keyfiyyətli məhsullar satılır, bizə dadsız, qoxusuz, vitaminsiz pomidor qalır. Bu pomidorlardan tərkibində pomidor olan məhsullarda da istifadə olunur.
İkinci məsələ greedflasiyadır. Greed sözü ingiliscə xəsislik deməkdir. “Onsuz da almalıdırlar” deyən fürsətçilər inflyasiya və ya valyuta məzənnələri ilə izah edilə bilməyən artımlar edərək, acgözlüyə səbəb olurlar. Hətta “ Buraxın etsinlər, iqtisadi tərəqqi fərdin maraqlarını artırmaqla əldə edilir” fəlsəfəsinin banisi Adam Smit də bu insanları görsəydi , “Biz o qədər də demirdik!” deyərdi. İnsanların almaq məcburiyyətində olduqları, iki dəfə yüksək qiymət artımını gördüyümüz məhsullar, greedflasiyadan təsirlənirlər.

Srinkflyasiya anlayışında məhsulun qiyməti eyni qalır. Təbii ki, detallara nəzər saldıqda bu qiymət sabitliyi keçərli deyil. 100 qramlıq məhsul 80 qrama enəndə və qiymət dəyişməz qalanda məhsulun kilosunun qiyməti faktiki olaraq 25 faiz artır. Bu zaman qiymət artımı azalan qramın arxasında gizlənir. Bu vəziyyət xüsusilə çörək kimi məhsullarda nəzərə çarpır. Qablaşdırılmış məhsullarda əvvəlcə çəki azalır, sonra isə bazarda maxi uzunluqlar görünür. Bazar yaxşılaşarsa, maxi paketlərdən “maksi” sözü çıxarılır və maxi ölçüsü standart olur. Növbəti iqtisadi tənəzzül zamanı bu paketlər də kiçilir.

Bəs indiki vəziyyət necədir?

Məhsulların keyfiyyəti aşağı düşür, çəkisi azalır, qiyməti artır. Bu halda elan edilmiş inflyasiya ilə bizim qəbul etdiyimiz inflyasiya fərqlidir. Ona görə də iqtisadi çətinliklərin yaratdığı təzyiq gündəlik həyatımıza rəqəmlərlə ifadə edilə bilməyəcəyindən daha çox təsir edir.
Xülasə olaraq, hər şey daha aşağı keyfiyyətli və daha kiçikdir, lakin hələ də heç bir şey almağa pulumuz yoxdur.скачать dle 12.1