İran-Azərbaycan informasiya müharibəsi yenidən qızışır - “Eurasia.net”
Azərbaycanla İran arasında söz müharibəsi yenidən qızışıb, Azərbaycandakı yarırəsmi mənbələr açıq şəkildə İranın böyük etnik azərbaycanlı azlığını azadlığa buraxmağa çağırıblar.
BİA.az xəbər verir ki, bu barədə “Eurasia.net” yazıb.
Təhlilçi Coşua Kuçera qeyd edir:
Caliber.az saytında avqustun 26-da “Vaxt yetişdi: Cənubi Azərbaycan İrandan ayrılmalıdır” başlıqlı məqalə dərc olunub.
Ertəsi gün Azərbaycanın Haqqin.az saytında “Cənubi Azərbaycan müstəqilliyə can atır!” sərlövhəli məqalə dərc olunub. O, Bakının prosesə kömək etməyə hazır olduğunu göstərirdi: “Azərbaycan dövlətinin öz soydaşlarının hüquqlarını müdafiə etmək üçün kifayət qədər səfərbər gücü var, - deyə naməlum müəllif İran azərbaycanlılarına istinad edərək yazıb. – Azərbaycan hökumətinin milli-azadlıq hərəkatının yeni dalğasını dəstəkləmək üçün kifayət qədər resursu var”.
2020-ci ildə Azərbaycan və Ermənistan arasında baş vermiş müharibədən sonra Bakı ilə Tehran arasında münasibətlər gərgin olub. İran 1990-cı illərdə iki tərəf arasında ilk müharibədə itirdiyi ərazilərin bir çoxunda Azərbaycanın nəzarətini bərpa etməsini dəstəklədiyini dəfələrlə ifadə etsə də, görünür, o, indi cəsarətlənmiş Azərbaycanın növbəti potensial addımlarından narahatdır.
Son gərginlik İranın ali lideri Ayətullah Əli Xamneyinin Azərbaycanın Naxçıvan anklavını Azərbaycan materiki ilə birləşdirən yeni nəqliyyat əlaqəsi, Bakının “Zəngəzur dəhlizi” adlandırdığı marşrutla bağlı niyyətindən narahatlığını ifadə etdiyi iyul bəyanatları ilə bağlıdır. “Marşrut Ermənistanın İranla sərhədindən keçəcək və Ermənistan-İran ticarəti üçün qeyri-müəyyən nəticələrə səbəb olacaq”.
Hazırda Azərbaycan və Ermənistan həmin marşrutun dəqiq mahiyyəti və marşrut boyunca tranzitə kimin nəzarət edəcəyi ilə bağlı həssas siyasi sual ətrafında danışıqlar aparır. Lakin Azərbaycan tez-tez dəhlizi pantürk terminləri ilə dilə gətirir (bu, Azərbaycandan Naxçıvanla həmsərhəd olan Türkiyəyə daha rahat çıxış imkanı verir), bu, İranı narahat edir. Azərbaycan isə daha sonra hədələyib ki, Ermənistandan istədiyini almasa, ərazini güc yolu ilə ala bilər.
İran rəsmiləri deyirlər ki, onlar özlüyündə yeni marşruta qarşı deyillər. İranın Bakıdakı səfiri Abbas Musəvi avqustun 28-də deyib:
“İran Zəngəzur dəhlizinin yaradılmasının əleyhinə deyil. Bu, Azərbaycan və Ermənistandan asılıdır və beynəlxalq məsələdir. Ölkəmizin prinsipi ondan ibarətdir ki, bir ölkə digər ölkənin, o cümlədən qonşularının milli maraqlarına təsir göstərə bilməz”.
Tehran, həmçinin dəfələrlə bildirib ki, Qafqazda sərhədlərin dəyişdirilməsi “qırmızı xətt”ə bərabər olacaq. İyulun 19-da Tehranda Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşdə Xamenei bu narahatlığı bir daha təkrarlayıb. “Əgər İran və Ermənistan arasında sərhədi bağlamaq cəhdi olarsa, İslam Respublikası buna qarşı çıxacaq, çünki bu sərhəd min illərdir kommunikasiya yolu olub”.
Tehran Ermənistanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini başqa yollarla da ifadə edir. İranın Ermənistanın cənubundakı Qafan şəhərində konsulluq açdığını və avqust ayında konsul təyin etdiyini açıqlayıb, bu, Bakıya “aydın siqnal” olub, - deyə analitik Salar Seyfəddini İranın “Donya-e Eqtesad” qəzetinə bildirib.
Son zamanlar İran mətbuatında da Azərbaycan əleyhinə yazıların sayı artıb.
Avqustun 24-də isə türk hökumətyönlü tabloid İranın keçmiş yüksək rütbəli diplomatı Əbulfezl Zöhrəvəndin Azərbaycan haqqında müxtəlif təhqiramiz və təxribat xarakterli şərhlər səsləndirdiyi audio yazıdan sitat gətirib. “Azərbaycan bizim üçün kabusdur. Naxçıvan tamamilə İrana birləşdirilməlidir, - deyə o bildirib. – Ermənilər İranın müttəfiqləridir və tarix boyu həmişə belə olub. Azərbaycan deyə bir şey yoxdur... Azərbaycan yenidən İrana birləşdirilməlidir, əks halda İrana xərçəng hüceyrəsi kimi yoluxacaq”.
İran və Azərbaycan arasında gərginlik 2020-ci ildən bəri artıq bir neçə dəfə alovlanıb. May ayında Əliyev Bakını İran azərbaycanlı separatçılarına hökumətin dəstəklədiyi platformaya icazə verməkdə ittiham edən iranlı analitiklə açıq mübahisə edib. Ötən ilin payızında iki iranlı yük maşını sürücüsünün Azərbaycan polisi tərəfindən həbsinə İran Azərbaycan sərhədlərində keçirdiyi hərbi təlimlə cavab verib.
Hər iki halda Bakının separatizmi qızışdırmaqda yumşaq bir şəkildə məşğul olduğu görünürdü, lakin son müraciətlər hələ də açıq-aşkardır.
“Yəqin ki, soydaşlarımız müstəqil Azərbaycanın davamlı inkişafını görüb bizə xəyalpərvər baxırlar... Beləliklə, Cənubi Azərbaycan əhalisi nəyə can atmalı olduğunu nümunə götürə bilər, - Caliber.az yazısını tamamlayır. – Cənublu qardaşlarımız, bilirik ki, siz bunu edə bilərsiniz! Vaxt gəldi!”
İran-Azərbaycan münasibətlərində həmişə olduğu kimi, İsrailin kölgəsi bu son gərginlik zəminində böyük görünür. İyul ayında İsrailin Bakıdakı səfiri Corc Dik İranın şimalındakı böyük şəhərə istinad edərək “Təbrizin sirli nağılları” adlı kitabı oxuyarkən çəkdirdiyi fotonu “Twitter” hesabında paylaşmışdı.
Bu tvit sosial mediada kiçik bir atəş fırtınasına səbəb oldu, bir neçə azərbaycanlı və onların tərəfdarları oxşar şəkilləri retvit etdi, İranın Bakıdakı səfiri Abbas Musəvi bunu cavabsız qoymadı.
Musəvi daha sonra “Tehran Times” qəzetinə verdiyi uzun müsahibədə Azərbaycan-İran münasibətlərini isti kimi təsvir edib və yeganə ağrılı nöqtə İsrailin aralarında nifaq salmaq cəhdləri olub. O, Zəngəzur dəhlizinin adını çəkməyib.
Avqustun 31-də müdafiə ticarəti nəşri “Breaking Defense” İsrail-Azərbaycan hərbi əməkdaşlığı və onun İrana qarşı potensial istifadəsi haqqında ətraflı məlumat dərc edib.
“Aydındır ki, Azərbaycanla sıx müdafiə əlaqələri İsrailə bəzi potensial faydalar təklif edir, o cümlədən Azərbaycan torpaqlarında sensorların yerləşdirilməsi və ya İranla uzun sərhədindən xüsusi bölmələrin İrana daha yaxşı nüfuz etməsi üçün istifadə etmək. Azərbaycan, həmçinin, nəzəri olaraq, lazım gələrsə, İsrail təyyarələrinin İran ərazisinə daxil olması üçün öz hava məkanını təklif edə bilər”, - deyə məqalədə qeyd olunur. //Reyting.az//
