Ertuğruloğlu: “186 saylı qətnamə və sonrakı qərarlar Kiprdə daimi və ədalətli razılaşmanı mümkünsüz edir”
Şimali Kipr Türk Respublikasının xarici işlər naziri Tahsin Ərtoğruloğlu Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Kipr üzrə xüsusi nümayəndəsi və Sülh Qüvvələrinin Kiprdəki missiyasının rəhbəri Kolin Stüartın bəyanatına: "60 ildir Kiprdə həll yolundan vaz keçmirik"- deyib və o, BMT-nin Kiprdəki faktlardan nə qədər uzaq olduğunu bir daha nümayiş etdirdiyini bildirib.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Ərtoğruloğlu Kipr probleminin BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1964-cü ildə qəbul etdiyi 186 saylı qərarla yaradıldığını və bu qərarla BMT-nin Kipr Türk xalqına qarşı vəhşiliklər səbəbilə adaya Sülhməramılı qüvvələrin göndərilməsini, lakin həmin qərarda "Kıbrıs Hökuməti"nin də razılığının alındığını, Kipr problemini kəşf etdiyini ifadə edib.
Nazir Ərtoğruloğlu Kipr türklərinin 1963-cü ildə dövlət mexanizmlərindən silah gücünə qovulmasından sonra 1960-cı ildə qurulan Tərəfdaşlıq Cümhuriyyətinin legitimliyini itirərək sırf Kipr Rum administrasiyasına çevrildiyini və bu vəziyyətin BMT-nin Kipr problemini həll etmək əvəzinə ona tərəf olduğunu bildirib.
Ərtoğruloğlu, Təhlükəsizlik Şurasının problemə səhv diaqnoz qoyduğu 186 saylı qətnamə və sonrakı qərarlar səbəbiylə Kiprdə daimi və ədalətli razılaşmanın mümkün olmayacağını bildirib. BMT-nin 1964-cü ildə qəbul etdiyi 186 saylı qətnamənin məzmununa diqqət çəkən Ərtoğruloğlu, bu qətnamədəki “Kıbrıs Hökuməti” ifadəsinin sonradan Kipr Rum tərəfinin qondarma “Kıbrıs Respublikası”nın yeganə qanuni nümayəndəsi kimi rəftar edilməsinə səbəb olduğunu bildirib.
Nazir Ərtoğruloğlu bildirib ki, ən böyük məsuliyyət adada işləyən və mövcud reallıqları müşahidə edən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının üzərinə düşür. BMT rəsmilərinə göstəriş verilmədiyi təqdirdə Təhlükəsizlik Şurası öz köhnəlmiş qətnamələrinə yenidən baxa bilər. “Daha 60 və ya 160 il də təslim olmayacağını deyən BMT-nin Kipr məsələsində razılığa gəlmək barədə fəaliyyət göstərəcəyi mümkün deyil. Xarici işlər naziri Tahsin Ərtoğruloğlu adada iki tərəf arasında 50 ildən artıqdır “federasiya” əsasında aparılan danışıqların nəticəsiz qalmasına diqqət çəkib.
Beynəlxalq ictimaiyyətin və Rum tərəfinin Kipr türk xalqının bərabər hüquqlara malik olmasını qəbul etmədiyini, federasiya əsasında bir razılaşma dediyini və qəbul etmədiyini bildirən nazir Ərtoğruloğlu, bu səbəbdən keçmişdə aparılan danışıqların davam etdiyini, Rum tərəfinin barışmaz rəftarına görə həmişə mənfi nəticələndiyini bildirib: “Kıbrıs Rum tərəfinin barışmaz münasibəti ucbatından hər dəfə mənfi nəticələnən “federasiya” danışıqlarından sonra Kipr Türk tərəfi 2021-ci ildə adadakı mövcud reallıqlara əsaslanaraq yeni bir həll təklifi irəli sürüb. Adadakı mövcud reallıqlar işığında, bu gün Kipr adasında iki ayrı özünüidarə edən dövlətin olması faktına əsaslanaraq, Kipr türkləri ilə Rum tərəfi arasında əldə olunacaq istənilən razılaşma əsas götürülməlidir. İki mövcud dövlətin suveren bərabərliyi və beynəlxalq statusu qəbil edilməlidir. Kipr türklərinə məxsus olan dövlətin suveren bərabərliyi və bərabər beynəlxalq statusu Kipr türklərinin özünəməxsus hüquqları çərçivəsində təsdiqlənmədikcə, daimi əməkdaşlıq modelindən danışmaq mümkün deyil. Beynəlxalq ictimaiyyət indi adada mövcud faktları, yəni Kiprdə iki müstəqil və suveren dövlətin olduğunu qəbul etməlidir. Adadakı reallıqlara əsaslanmayan heç bir razılaşma modelinin uğur şansı yoxdur”, - deyib
Nazir Ərtoğruloğlu, Kipr Türk tərəfinin BMT Baş katibi tərəfindən təyin ediləcək yeni şəxsi nümayəndəni təsdiqlədiyini və təmsilçinin 6 ay müddətində Adada tərəflər arasında ortaq nöqtənin olub-olmadığını qiymətləndirmək üçün xidmət göstərəcəyini qeyd edib. “Səlahiyyət müddətinin sonunda şəxsi nümayəndədən gözləntimiz adadakı faktlarla bağlı gəldiyi qənaətləri və iki tərəf arasında ümumi əsasların olub-olmaması ilə bağlı qərarını açıq şəkildə əks etdirən, obyektiv addımlar üçün real tövsiyələrdir. Bu məqamda vurğulamaq istərdim ki, BMT Baş katibinin şəxsi nümayəndəsinin təyin edilməsinə verilən razılıq heç bir şəkildə Kiprlə bağlı yeni siyasətimizdə dəyişiklik olması demək deyil”, - deyə bildirib.
Xarici İşlər Naziri Tahsin Ərtoğruloğlu BMT-də Kipr türklərinin səsinin ədalətsiz şəkildə olmamasını tənqid edib. Ertuğruloğlu, Kipr Rum tərəfinin Kipr türklərinin BMT-də, eləcə də beynəlxalq nümayəndəliklərdə olmamasından istifadə edərək faktları öz maraqlarına uyğun şəkildə təhrif etdiyini bildirib: “Kıbrıs Rum lideri adanın yeganə nümayəndə kimi hər il BMT Baş Assambleyasının tribunasında BMT üzvlərinə müraciət edərək, faktları əks etdirməyən bəyanatlardan istifadə edir. Adadakı BMT Sülh Qüvvələri və Yaxşı Niyyət Missiyasının rəsmiləri isə mövcud reallıqlarla əlaqəsi olmayan hesabatlar dərc edərək status-kvonun saxlanmasına xidmət edir. Türkiyə Respublikasının Prezidenti cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğan Kipr adası ilə bağlı faktları hər il BMT Baş Assambleyasının tribunasından bütün dünyaya bəyan edir. Bu faktlar fonunda Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin tanınmalı və Kipr Türk xalqına qarşı tətbiq edilən haqsızlığın təcridin sona çatması lazım olduğunu bildirən cənab Ərdoğan, Kipr Türk xalqını ədalətə çağırır. BMT Təhlükəsizlik Şurası və xüsusilə Kipr problemini yaradan 5 Daimi Təhlükəsizlik Şurasının üzvü indi adadakı faktlara əsaslanaraq hərəkət etməlidir. Kipr Türk Xalqının suveren bərabərliyini və bərabər beynəlxalq statusunu nəzərdə tutmayan hər hansı bir həll modelinin uğur şansı yoxdur. Kiprdə yalnız iki müstəqil və suveren dövlətin mövcudluğu və mehriban qonşuluq münasibətlərinə əsaslanan əməkdaşlıq modeli əsasında qarşılıqlı məqbul həllə nail olmaq mümkündür. Bu faktları inkar edən və göz ardı edən hər hansı bir yanaşmanın Kiprdə daimi razılaşmaya xidmət etməsi mümkün deyil”, - deyib.
Xarici işlər naziri vurğulayıb ki, Rum tərəfi Kipr adasının yeganə sahibi olduğuna inanmaqda davam edir və bufer zonasında yeganə hüququ varmış kimi davranır. Yunan tərəfinin mütəmadi olaraq bufer zonasını pozduğunu bildirən Ərtoğruloğlu, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının bu pozuntulara adekvat reaksiya vermədiyini və bu münasibətin pozuntulara yeni əlavələrə səbəb olduğunu bildirib.
Ərtoğruloğlu, Kipr Rum tərəfinin bufer zona pozuntularının BMT baş katibinin dərc etdiyi hesabatlarda məhdud şəkildə yer aldığını, bəzilərinə “etiraz məktubları” göndərildiyini, lakin əksəriyyətinə məhəl qoyulmadığını qeyd edib.
“BMT Təhlükəsizlik Şurasının gözü, məlumatı altında Rumların Kipr pozuntularına reaksiyası açıq olsa da, BMT əsgərləri və vasitələrinin Yiğitler-Xovlu yol layihəsini fiziki olaraq əngəlləməyə çalışması demək olar ki, dilemmadır. Biz dəfələrlə bildirmişik ki, son dərəcə qərəzli hesab etdiyimiz bu yanaşma BMT Sülh Qüvvələrinin Kipr türk xalqı arasında etibarını sarsıdır. Bundan əlavə, biz BMT-nin baş katibinə məktub göndərmişik və qeyd etmişik ki, Yunanıstan tərəfinin qanun pozuntularına sadəcə etiraz edən pozuntuları faktiki olaraq bəyənən bu qərəzli münasibət yolverilməzdir. Bu məqamda vurğulamaq istərdim ki, Kipr türk tərəfi heç bir halda bufer zonadakı hüquqlarından imtina etməyəcək və öz hüquqlarını sona qədər müdafiə edəcək. ŞKTC-nin həm mülki, həm də hərbi hakimiyyəti hüquqlarımızın müdafiəsi üçün tam əməkdaşlıq şəraitində işlərini davam etdirir”, - deyə qeyd edib.
Xarici işlər naziri Ərtoğruloğlu, Stüartın Kipr Rum tərəfinin bufer zona pozuntuları ilə bağlı açıqlamalarını tənqid edərək, onun sahədəki faktları tam əks etdirmədiyini bildirib.
Kipr türk tərəfinin Rum tərəfinin bufer zona pozuntularına seyrçi qalmayacağını vurğulayan Ərtoğruloğlu: “Stüart Rum tərəfinin vərdiş halına gətirdiyi pozuntularının çox kiçik bir hissəsindən bəhs edir. Qarşı tərəfin bufer zonası pozuntuları ŞKTC-nin müvafiq orqanları tərəfindən yaxından və anında izlənilir və dərhal lazımi addımlar atılır", - deyib.
Xarici işlər naziri Tahsin Ərtoğruloğlu bildirib ki, bu gün Kiprdə iki dövlət ədalətli və daimi razılaşma üçün danışıqlar masasına otura bilər. Bununla belə, Ərtoğruloğlu vurğulayıb ki, danışıqlar prosesinin başlaması üçün Kipr Türk Xalqına məxsus dövlətin suveren bərabərliyi və bərabər beynəlxalq statusu qəbul edilməlidir. “Bu çərçivədə danışıqlar prosesinə başlamaq üçün Kipr Türk Xalqına məxsus dövlətin suveren bərabərliyi və bərabər beynəlxalq statusu qəbul edilməlidir. İstənilən danışıqlar prosesinin uğur şansı o halda olur ki, o, mütləq bərabər tərəflər arasında aparılsın. Rum tərəfinin bütün adanın nümayəndəsi, Kipr türk tərəfinin isə qondarma “Kıbrıs Respublikası”nın “icma”sı kimi qəbul edildiyi danışıqlar prosesləri tarixə çevrilib və bu əsasda yenidən danışıqlar prosesinin başlamasından söhbət gedə bilməz. Ona görə də adada iki tərəf arasında mövcud status bərabərsizliyi aradan qaldırılmayana qədər danışıqlara başlamaq şansı yoxdur. Əgər beynəlxalq ictimaiyyət adada razılığa gəlməkdə səmimidirsə, ilk növbədə Kipr türk xalqının özünəməxsus hüquqlarını tanımağa borcludur”.
Tahsin Ərtoğruloğlu Türkiyə ilə Yunanıstan arasında inkişaf edən mülayim atmosferi də dəyərləndirib. Ərtoğruloğlu bildirib ki, iki qonşu ölkə Türkiyə və Yunanıstan arasında münasibətlərin yaxşılaşması regional sabitlik üçün müsbət addımdır. Türkiyə Cümhuriyyətinin və Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Kipr məsələsində xarici siyasətlərinin bəlli olduğunu bildirən nazir sözlərini belə tamamlayıb:
“Türkiyə Cümhuriyyətinin və Şimali Kipr Türk Respublikasının Kipr məsələsində xarici siyasəti çox aydındır. Bu siyasət Yunanıstanla münasibətlərin yaxşılaşmasına maneə kimi qəbul edilməməlidir. Eynilə Yunanıstan və Türkiyə Respublikası arasında münasibətlərin yaxşılaşması Türkiyənin Kipr siyasətində dəyişiklik olacağı anlamına gəlmir”.
