Təhsildə “qarışqadan fil düzəldənlər” kimlərdir? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Orta məktəblər mövzusu mətbuatda həddindən artıq şişirdilir. Ən xırda insident də əsas xəbər kimi başlığa çıxarılıb gündəmə çevrilir. Elm və təhsil nazirinin müsahibələrinin birində məktəblərdə neqativ hallarla bağlı dediklərini xatırlamaq yerinə düşər. Nazir Emin Əmrullayev jurnalistlərə açıqlamasında ölkədə 4000-dən çox məktəbin olduğunu, 150 min müəllimin çalışdığını, 1 milyon 600 min şagirdin təhsil aldığını xatırladıb.
Nazir bildirib ki, təxminən bu sayda da valideyn var: “Çoxmilyonluq qrupda mütəmadi olaraq hər hansı neqativ hallar olur. Təbii ki, istəməzdik belə faktlar olsun. Belə hadisələr olduqca da nazirlik müvafiq araşdırmalar aparıb qanun çərçivəsində həmin hadisələrə qiymət verir. Son illər açıq neqativ hallarla bağlı hər zaman nazirliyin mövqeyi eyni olub. Yəni həmin hadisələr sona qədər araşdırılıb”.
Onun sözlərinə görə, sistem o qədər böyükdür ki, hansısa müəllim, direktor və ya valideyn, eləcə də şagirdlər arasında konflikt olacaq: “Bunun qarşısını almaq təbii ki, bizim ideal arzumuzdur. Lakin real dünyada yaşayırıq və cəmiyyət də bizimlə birlikdə çalışmalıdır ki, belə hallar minimallaşsın və olmasın. Olduğu halda da nazirlik mütəmadi olaraq müvafiq addımlar atır və hər il onlarla direktor işdən ayrılır, təhsil şöbə müdirlərinin müvafiq qaydada əmək müqavilələrinə xitam verilir”.
E.Əmrullayev qeyd edib ki, bu, davamlı prosesdir: “Burada söhbət 5-10 nəfərdən getmir. Nəzərə alsaq ki, 4 400-dən çox məktəbdən söhbət gedir. Hər direktorun da 3-4 müavini var. Məktəb kifayət qədər mürəkkəbdir və hər gün insanlar arasındakı ünsiyyətdən danışırıq. Mütləqdir ki, milyonlarla insanın ünsiyyətində müəyyən neqativlər ola bilər. Hər bir məsələ araşdırılmalı və nəticəsi barədə də ictimaiyyətə geniş məlumat verilməlidir”.
Ümumiyyətlə, məktəblilərlə bağlı baş verən neqativ hadisələrin fonunda müxtəlif fikirlər səsləndirilir. Bəzi ekspertlər uşaqların sosial şəbəkələrin təsiri altına düşdüyünü deyir, qeyd edirlər ki, mobil telefonlara, internetə ifrat aludəçilik bu gün ailələrdə valideyn-övlad münasibətlərini zədələyib.
Uşaqların tərbiyəsində nələrə diqqət edilməlidir? Məktəblərlə bağlı neqativ xəbərlər niyə bu qədər çoxdur? “Qarışqadan fil düzəltmək” kimlərə lazımdır?
Milli Məclisin deputatı Ceyhun Məmmədov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a dedi ki, belə hadisələrin məktəblərdə baş verməsi hər kəsə mənfi təsir göstərir: “Amma bu da reallıqdır ki, bu gün dünyanın bir çox ölkələrində biz zaman-zaman belə hadisələrin şahidi oluruq. Hətta Amerikada məktəblinin digər məktəblini güllələməsi kimi hadisələri müşahidə etmişik. Əlbəttə, bizdə kontingent böyükdür. Söhbət 4 mindən artıq məktəbdən, 150 mindən artıq müəllimdən, 1 milyon 600 min şagirddən gedir. Amma bütün bunlar o anlama gəlmir ki, bu məsələlərə adi hal kimi yanaşaq. Bu məsələdə hər iki tərəfin üzərinə məsuliyyət düşür. Bu, təkcə məktəbin, valideynin problemi deyil. Bu, bütünlükdə cəmiyyətin problemidir. Həm məktəblərimizin, həm müəllimlərin, həm də valideynlərin üzərinə ciddi vəzifə düşür. Valideynlər öz övladlarına normal tərbiyə verməlidirlər, onların tərbiyəsinə xüsusi həssaslıqla yanaşmalıdırlar. Onlar buna görə məsuliyyət daşıyırlar. Eyni zamanda təhsil müəssisələrinin də üzərinə vəzifə düşür ki, gənclərin təlim-tərbiyə işinə daha həssas, diqqətlə yanaşsınlar və biz belə halları tez-tez görməyək. Yəni əvvəl dediyimiz məsələ heç də bizi məsuliyyətdən azad etmir. Düşünməliyik ki, gələcəkdə bu cür halların baş verməməsi üçün nə edək? Əlbəttə, kontingent böyükdür. Amma bu gün bizim qarşımızda duran əsas missiya odur ki, bu cür neqativ hallar bir daha yaşanmasın. Bu anlamda ciddi işlər görülməlidir. Hesab edirəm ki, məktəblər həm şagirdlər, həm də valideynlərlə sıx iş aparmalıdır. Direktorlar həm valideynlərlə, həm şagirdlərlə çox ciddi işləməlidir. Şagirdlər arasında bullinq hallarının olmaması üçün davamlı olaraq tədbirlər keçirməliyik. Bu, həqiqətən də xoşagələn məsələ deyil.
Ümumiyyətlə, təlim-tərbiyə prosesinə yenidən baxmalıyıq. Nədən bəzi gənclər bu qədər aqressiv və digər gənclərə belə hörmətsiz yanaşırlar, onu ciddi araşdırmalıyıq. Əslində Prezident İlham Əliyev Milli Məclisdə andiçmə mərasimində təlim-tərbiyə məsələsindən, bu məsələdə ailənin və məktəbin rolundan geniş bəhs etmişdi. Son baş verən hadisə bu məsələnin aktuallığını bir daha göstərdi. Eyni zamanda bu hörmətsizliyi sərgiləyən gənc barədə ciddi addımlar atılmalı və cəmiyyətə ətraflı məlumat verilməlidir".
Təhsil eksperti Elçin Əfəndi də mövzu ilə bağlı bizimlə fikirlərini bölüşüb: “Əgər neqativ hadisə məktəbin daxilində, auditoriyada baş veribsə, təbii ki, burada məktəb rəhbərliyi, növbətçi müəllim, səlahiyyətli şəxslər məsuliyyət daşıyırlar. O zaman sual onlara ünvanlanır ki, nə üçün hadisə baş verib? Amma məktəbdən kənar baş verən hadisələrdə də təəssüf ki, cəmiyyət yenə də məktəbi istiqamət götürür. Daha çox məktəb günahlandırılır. Ümumiyyətlə, məktəbdə baş verən hadisə, yaxud da məktəbdən kənarda şagirdlər arasında baş verən olay da birmənalı olaraq məsuliyyət daşıyan şəxs birbaşa valideynlərdir. 100 faizin üzərindən götürsək, uşağın tərbiyəsində rolu oynayan onun valideynləridir. 20 faiz təhsil müəssisəsinin üzərinə düşür, yerdə qalanları isə cəmiyyətin, ətraf mühitin təsiridir. Bu prinsipi gözləmədən hər kəs müəllimi günahlandırır. Müəyyən şəxslər var ki, onların ya mövcud təhsil idarəsinin rəhbərliyindən narazılığı var. Eyni zamanda qəlibləşmiş bir format var ki, uşaq məktəbə gedirsə, tərbiyəli olmalıdır. Halbuki bu, mümkün deyil. Ölkədə 1 milyon 600 min şagird var, 160 minə yaxın müəllim. Ümumi götürəndə hər müəllimə 10 şagird düşür. Bu gün evdə bir-iki uşağına tərbiyə verə bilməyən valideyn gözləyir ki, müəllim tərbiyələndirsin. Bu, real olaraq mümkün deyil. Biz deyirik, müəllim təhsil verəndir. Tərbiyə verən desəydik, o zaman bunu tələb edərdik. Faktiki olaraq təhsil alan və təhsil verən var. Cəmiyyətin özünün də məktəbə, müəllim nüfuzuna birmənalı, qərəzli yanaşması doğru deyil. Hadisə məktəb daxilində baş verməyibsə, hadisənin haradan qaynaqlandığını öyrənməliyik, bundan sonra mövqe bildirməliyik”.
Tanınmış pediatr Vaqif Qarayev də bu məsələ ilə bağlı fikrini bildirib. O, diqqəti uşaqların mobil telefonlardan asılılığına yönəldib: “Uşaq (yeniyetmə) əyləncə üçün alternativ heç nə tapmırsa, mütləq internetdən yapışacaq. Əksər valideynlərin tək şikayəti var - uşağımı telefondan ayıra bilmirəm. İllərdi deyilir, indiki uşaqlar üçün yeni şeirlər, nağıllar yazılmalı, filmlər çəkilməli, tamaşalar qoyulmalıdır. İnternetdən aqressiya yox, faydalı məlumatlar ala bilsin. Bunlar yoxdur. Məktəbi nədə desəniz günahlandırmaq olar, amma uşağın saatlarla internetə "yapışmağında" məktəbin heç bir günahı yoxdur. Uşaq ailədə böyüyür, məktəbdə yox. Düzdür, mühitin rolu çox böyükdür, amma “mühit ancaq internetə baxırsa”, məktəb nə etsin?
İndiki uşaqlar internetin hesabına daha tez məşhurlaşmaq istəyir. Faydasız məşhurlaşmaqdır".
