Türk tədqiqatçılar xəstəliklərə erkən diaqnoz qoymağa imkan verən geyilə bilən texnologiya hazırlayıblar
Bilkent Universiteti Milli Nanotexnologiya Araşdırma Mərkəzində (UNAM) lif sensor texnologiyasından istifadə edərək ürək dərəcəsi, ürək-damar yaşlanması və damar elastikliyi kimi sağlamlıq dəyərlərini eyni vaxtda ölçərək erkən diaqnoz qoymağa imkan verən geyilə bilən texnologiya hazırlayıblar.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Türkiyənin yeganə optik lif və sensor lifli preform istehsal infrastrukturuna, optik lif atış qülləsinə sahib olan UNAM-ın əsas tədqiqatçılarından biri olan Dr. Mustafa Ordu, geyilə bilən sağlamlıq texnologiyaları ilə bağlı həyata keçirdikləri layihə haqqında "AA"ya açıqlama verib.UNAM-da aparılan araşdırmada istifadə edilən piezoelektrik və triboelektrik liflərin bir dəfəyə kilometr uzunluğa qədər istehsal gücünə malik olduğunu izah edən Ordu, bu liflərin müdafiə sənayesindən tutmuş, səhiyyə sektorunun müxtəlif sənaye sahələrinin ehtiyaclarını ödəmək üçün istehsal edildiyini bildirib.
Laboratoriyalarında inkişaf etdirdiyi "elektrik istehsal edə bilən elastik liflər" layihəsi ilə geyilə bilən texnologiyalar üzərində araşdırma apardıqlarını bildirən Ordu, liflərdən və iki ölçülü materiallardan ağıllı sensorlar hazırladıqlarını söyləyib.
Daha əvvəl lifli sensorlu ayaqqabılar hazırladıqlarını qeyd edən Ordu, bu dövrdə işlərini daha da irəli apardıqlarını və TÜBİTAK-ın dəstəyi ilə geyilə bilən lif sensor texnologiyasına əsaslanan yerli və milli məhsullar üçün bir şirkət qurduqlarını bildirib.
Ordu, yeni işlərində yeni geyilə bilən sağlamlıq texnologiyasını tətbiq etdiklərini qeyd edərək: "Bu texnologiya digərindən bir az daha təkmildir. Əvvəlki texnologiyamızda hörülmüş lifdən istifadə edərək sistem yaradırdıq, lakin yeni texnologiyamızla tək lif vasitəsilə ölçmələr apara bilirik. Biz tək bir liflə ürək döyüntüsü, qanda sistolik-diastolik dəyərlər, ürək-damar yaşlanması, damar elastikliyi və tənəffüs kimi sağlamlıq dəyərlərini eyni vaxtda ölçə bilən bir texnologiya inkişaf etdirdik", - deyə bildirib.
Elektrik enerjisini özü istehsal edir
Tək lifdən ibarət olduğu üçün geyilə bilən texnologiyanın çəkisinin bir qramdan az olduğunu ifadə edən Ordu: "Texnologiyanın əhəmiyyətli bir xüsusiyyəti əlavə güc tələb etməməsidir. Nəbz üzərinə yerləşdirilən tək lif sayəsində sistem bilək və ya təzyiq hərəkətləri ilə öz elektrik enerjisini istehsal edə bilir. Bu siqnal simli və ya simsiz sistemlər vasitəsilə kompüterə və ya telefona ötürülə bilər, həmçinin, müntəzəm sağlamlıq məlumatları izlənilə bilər", - deyib.
Ordu, sistemin damara girmədən xaricdən ölçə biləcəyini bildirib: “Hətta bir paltar parçası ilə də aşkar edə bilər. Məsələn, qolbağ kimi istifadə edildikdə, onun dəri ilə birbaşa təması lazım deyil”, - deyə qeyd edib.
Ordu xəstəxanalarda texnologiyadan istifadənin hədəfləndiyini vurğulayıb: "Bu texnologiya, xüsusilə reanimasiya şöbələrində və qabaqcıl cərrahi əməliyyatlarda damara girmədən fasiləsiz ölçmə üstünlüyünü təqdim edərək səhiyyə sektoruna əhəmiyyətli töhfə vermək potensialına malikdir", - deyib
dedi.
Onlar Hacettepe Universiteti ilə sınaq keçirəcəklər
Ordu, ağıllı saata bənzər sağlamlıq texnologiyalarının nəbz dərəcəsi kimi müxtəlif ölçmələrin optik sistemlərlə edildiyini və əlavə güc tələb etdiyini ifadə edib: "Bizim texnologiyamızın əlavə güc tələb etməməsi bir yenilikdir. Bu, bizə böyük qənaət etdirir. Gələcəkdə burada istifadə etdiyimiz liflər bilək hərəkətlərinin verdiyi enerji ilə özlərini doldura biləcəklər. Dünyada bu sahədə aparılan araşdırmalarla eyni nöqtədəyik, geri qalmırıq", - deyə o qeyd edib.
Dr. Mustafa Ordu bu sahədə Hacettepe Universiteti ilə ortaq araşdırmalar aparmağa hazırlaşdıqlarını və sistemi sınaqdan keçirəcəklərini əlavə edib.
