Uçan, üzən və sürünən qonaqpərvərlik – Gələn bir də gəlmək istəmir
Koronavirus pandemiyasından sonra Azərbaycan hökuməti quru sərhədlərini bağlı saxlayıb. Yüksək hava nəqliyyatı qiymətləri səyahət xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə artırır və qonaqpərvərlik sənayesinin inkişafını məhdudlaşdırır.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev hesablayıb ki, hazırda Azərbaycanda orta statistik xarici turistin bütün xərclərinin 40 faizini nəqliyyat xərcləri təşkil edir. Təbii ki, ölkə daxilində dincələn vətəndaşlarımızın gediş haqqı azdır - hardasa 15 faiz civarında.
“Əslində, xarici səyahətçilərə gəldikdə, bu orta rəqəm yəqin ki, normaldır. Lakin quru sərhədlərinin bağlı olmasını və əcnəbi səyahətçilərin yalnız hava nəqliyyatından istifadə etməli olduqlarını və onların başqa variantlarının olmadığını nəzərə alsaq, təbii ki, bütün bunlar normadan uzaqdır”, - deyə mütəxəssis AYNA-ya danışıb.
Deyib ki, aşağı büdcəli aviaşirkətin xidmətləri göstərilmir: “Tək loukoster şirkəti olan “Buta airways” ucuz uçuşlar üçün kifayət etmir. Biz Gürcüstanla ənənəvi müqayisəyə dözə bilmərik. Qonşu ölkədə turistlər üçün nəqliyyat xərcləri xeyli aşağıdır və getdiyimiz yerlə müqayisə oluna bilməz. Ona görə də, açığı, turistlər bizə gəlmir. Gələnlər isə yenidən gəlməyə həvəs göstərmirlər. Azərbaycanı əsasən imkanlı əcnəbilər seçir”.
Bu mənada Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) 2022-ci il üçün ölkəyə gələn insanların istifadə etdiyi nəqliyyat növləri və onların respublikada olma müddəti ilə bağlı hesabatı diqqətçəkəndir. Məlum olub ki, quru sərhədlərinin bağlı olmasına baxmayaraq, səyahət edənlərin cəmi 65 faizi bizə hava yolu ilə gəlir. İkinci yerdə quru nəqliyyatı - 33 faizdir.
DSX bunu statistikaya müxtəlif yükləri müşayiət edən şəxslərin daxil olması ilə izah edir. Cəmi 2 faiz bura su nəqliyyatı ilə gəlir. Əksəriyyəti (33 faizi) burada 22 gündən çox, qalanları isə ən çox bir həftə qalır.
Qonaqların 38 faizi birbaşa istirahət üçün, eyni sayda əcnəbi iş üçün gəlir. 5 faizi ölkəmizdən tranzit kimi istifadə edir, 17 faizi qohum və dostlarının yanına gəlir.
“İstirahət edənlərin çoxu iyul-avqust aylarında buraya gəldiyi üçün heç olmasa, həmin aylara aviabiletləri ucuzlaşdırmaq yaxşı olardı ki, bura daha çox turist gəlsin”, - deyə Qarayev bildirib.
Yeri gəlmişkən, “Azərbaycan Hava Yolları” QSC-dən verilən məlumata görə, buraya turistlərin çoxu Türkiyə, Rusiya və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən gəlib.
Pandemiyadan bir neçə il əvvəl qonaqpərvərlik sənayesi prioritet hesab olunurdu və sürətlə inkişaf edirdi. Rəsmilər sənayenin nailiyyətlərini rəngarəng təsvir edir, Azərbaycan mediası rekord tərəqqidən həvəslə yazırdı. Məsələn, pandemiyadan əvvəlki 2019-cu ildə ən çox xarici qonaq axını qeydə alınıb - 3,2 milyon nəfər.
Ancaq sonra yeni bir mərhələ başladı. Koronavirus pandemiyasının başlaması ilə sənaye özünü mürəkkəb daxili məhdudiyyətlərin məngənəsində tapdı: insanların təcrid olunması, evdən çıxmağın və ictimai yerlərə baş çəkməyin qadağan edilməsi. Təbii ki, turizm öz spesifikliyinə görə ən çox təsirlənən sahələr sırasında idi.
Demək olar ki, bütün sənayelər COVID tədbirlərindən əziyyət çəksə də, uzun sürən tənəzzülə qərq olan qonaqpərvərlik sənayesidir. Bunu statistika da göstərir. Məsələn, bəzi sənaye sahələrində iqtisadi tənəzzül koronavirus məhdudiyyətlərinin yüksək olduğu dövrdə 5-10 faiz təşkil edib, digər sənayelər isə 50, hətta 100 faizə qədər batıb.
Amma turizm sektorunda bu acınacaqlı rəqəm 400 faizə çatıb. Kifayət qədər yüngülləşdikcə bir çox qeyri-neft sənaye sahəsi inkişaf etməyə başladı, lakin turizmdə uzun və yorucu bir mərhələ yaşandı - burada çox şey maddi-texniki maneələrdən asılı idi: COVID pasportları ilə bağlı problemlər, PCR testləri bu sənayenin uzun müddət sərbəst nəfəs almasına imkan vermədi.
İndi bütün bunlar keçmişdə qalıb, amma sərhədlər hələ də bağlıdır, ona görə də turizm müəyyən artım tempi göstərsə də, sürünməkdə davam edir. Bu, hamıya məlum faktdır və yenilik kimi Dövlət Sərhəd Xidmətinin son 6 ayda bizə müraciət edən avropalıların sayının kəskin şəkildə artdığını bildirən statistik məlumatını göstərmək olar. “Köhnə Dünya”dan gələn qonaq axını, sözün əsl mənasında, ərəb ölkələrindən gələn turistlərin əvvəlki axınını əvəz etdi. İlin birinci yarısında Avropadan gələn turistlər yüzdə 40 artıb, Körfəz ölkələrindən gələnlər isə əksinə, yüzdə 8,9 azalıb.
Bir sözlə, ərəb turistləri avropalı, çinli, türkmən, hətta hindistanlı qonaqlar əvəzləyir. Yeri gəlmişkən, Hindistandan bizə gələnlərin sayı hətta üç dəfə artıb, Çindən gələn qonaqlar isə Azərbaycana əvvəlkindən yeddi dəfə çox gəlir. Günəşli Türkmənistan vətəndaşları da ziyarətlərini dördqat artıraraq, yaxşı mənada təəccübləndiriblər.
Ancaq bütün səyahətçiləri ard-arda turist adlandırmaq düzgün olmazdı, baxmayaraq ki, nədənsə yerli nəşrlər və digər rəsmilər onları belə adlandırırlar. Əslində burada söhbət təkcə istirahət üçün deyil, həm də başqa - çox fərqli məqsədlər üçün gələn xarici vətəndaşların sayından gedir... //AYNA//
