"ELCİBƏY" - Poema - Ədalət Qarabulud

Ruhun sınmamazlığı

Araz axır —
suyu deyil,
ayrılığın içimizə çəkilmiş bir xəttidir,
gözəgörünməz bir fəryad...
Sanki min illik qürbət —
öz dilində danışa bilməyən şəhərlərin susqunluğu kimi
dərdlərini boğazında düyünləyib.

Və sən, Elçibəy...
küskün bir millətin
tənhalaşmış ümidlərini yığıb
sözə çevirdin.
Sözə yox —
andan doğan işığa,
torpağın altından keçib gələn
bir yaddaş qığılcımına çevirdin.

Sən danışanda
Turan danışırdı.
Sənin baxışında —
Ağrı da vardı, Altay da...
Sənin qəlbində —
divanlarda unudulmuş babaların nəfəsi,
və bir də "azadlıq" deyilən
kədərli bir ilahə...

Sən bir yol seçdin,
müvəqqəti taxt-tac yox,
davamlı bir yanğı —
millətin içində alovlanan həqiqət üçün.
Bir millətin ruhuna
əsrlərlə vurulan qandalı qırmaq üçün
öz taleyini fəda etdin.

Əfsanə deyilsən sən,
amma əfsanəni doğuran
fikrin özüsən.
Səssiz çığıran bir vicdan,
əlvida deyə bilməyən bir xalqın
ürəyində daimi döyüntü.

Bəzən deyirlər:
zaman dəyişir, ideallar köhnəlir...
Amma Elçibəyin adı —
vaxtın içindən keçən
bir sükut işarəsidir.
Gələcəyin cavabı
keçmişin sualında gizlidir:
Kimik biz?

Elçibəy bu sualın içində doğuldu,
o sualın içində də getdi —
amma özü ilə aparmadı cavabı.
Əksinə,
qayıtmaz kimi görünən
bir sabahın əkinini səpdi
ürəklərə...

Bugün —
onun doğum günü deyil sadəcə,
bir ideyanın,
bir bütöv millət düşüncəsinin
yenidən doğulduğu gündür.
Bugün Türkçülük Günüdür,
tək etnik kimlik yox,
bir ruh, bir iradə, bir hafizə olaraq.

Çünki vətən —
coğrafiya deyil təkcə.
Vətən —
bir sözə sədaqətdir,
bir xalqa öz adını qaytarmaqdır.
Vətən —
bəzən bir cümlə olur:
"Arazın o tayı vətənim, bu tayı da vətənim..."

Elçibəy —
sənin sükutun belə danışır bu gün.
Torpağın altında belə
fikrin qalxır ayağa,
sənin azadlıq üçün açıq qalan qolların
bu gün bir millətin
hələ də əhatə olunmamış qucağıdır.

Elçibəy – Susa bilməyən millət...

I. Sağ qalan səs...

Səni zəncirləyirdilər –
amma sənin içində bir millət danışırdı.
Susanda da danışırdın,
Çünki millətin nəfəsi idin sən.
Səni qaranlıqda gizlədirdilər –
amma sən günəş kimi doğurdun,
gözü qamaşdırırdın.
Dedilər:
“Bu çağ üçün deyil onun dili,”
Amma o dil –
Əli bəyin dilindən gəlirdi,
Məhəmməd Əminin nəfəsindən.
Sən onların sağ qalan səsi idin –
Qadağan olunmuş səslərin qanadları idin sən.

II. Yolun başlanğıcı

Yolun başı göydəydi –
səmadan yerə nazil olmuş bir fikir idin.
Dedin:
“Türkəm, vəssalam.”
Bu bir siyasət deyildi,
Bu, bütün türkün oyanış sədasıydı.
Türk olmaq –
Sənin üçün sadəcə dil deyildi.
Türk olmaq,
Böyük babaların duasına sadiqlik idi,
Dədə Qorqudun boy-boy söylədiyi
bir soy ağacı idi sənə.
Dedin:
“Bu xalqın qurtuluşu –
öz kimliyini tanımaqla başlayır.”
Bu bir cümlə deyildi –
Bu bir çağlayışdı,
bir millətin öz qaranlığını parçalamaq istəyiydi.

III. Arazın o tayı, bu tayı...

Araz axırdı –
amma iki qardaşı bir-birinə ağlayaraq ayırırdı.
Sən bu çaya baxanda,
Sadəcə su görmürdün.
Sən Arazda
iki parçalanmış ruhun fəryadını eşidirdin.
“Arazın o tayı vətənim,
bu tayı da vətənim,” –
deyərkən
bir çayın səsini,
bir xalqın ahını dilləndirirdin.
Sənin üçün sərhəd –
bir xəritədəki xətt deyildi.
Sərhəd – qəlbdə baş verən parçalanma idi.
Və sən
o parçanı birləşdirmək üçün yaşadın.

IV. Göyçə – Yaddaşda qalan dəniz

Göyçənin mavisini soruşdular sənə –
gözlərin yaşardı.
Çünki sən orada
bir xalqın boğulmuş gülüşlərini görürdün.
Sən Göyçəyə baxanda,
balıq tutan uşaqlar görürdün,
dədə nəğmələri, nənə bayatısı eşidirdin.
Amma indi –
qəmli bir sükut uzanır o gölün üstündə.
Sən isə
qərara gəlmişdin:
“Göyçə bizimdir – hafizəmizdə yox,
tariximizdə olacaq bir gün.”

V. Zəngəzur – Sıxılmış damar

Zəngəzur –
bir qapıydı...
Türkün cənubla quzeyini birləşdirən.
O qapı bağlananda
xalqın nəfəsi də kəsildi.
Sən deyirdin:
“Zəngəzur sadəcə torpaq deyil –
o, millətin damar yoludur.”
O yolu kəsənlər
bizdən nəfəsimizi almaq istədi.
Amma sən
boğazımızda sıxılan o nəfəsi
yenidən körpü eləmək üçün yaşadın.

VI. Dərbənd – Başı səcdədə qalan dağ

Dərbənd –
bir dağ şəhəri idi.
Tarixin qapısı,
qılıncın, duaların, nəğmələrin
birləşdiyi bir qala idi.
Sən deyirdin:
“Dərbənd bizim dualarımızın başlanğıcıdır.”
Çünki orada
bir xalqın alnı torpağa dəyirdi –
üzü Tanrıya,
ürəyi isə Vətənə.
Sənin üçün Dərbənd –
Tarix kitabı deyildi,
Ürəklərdə açılmayan səhifə idi.

VII. Mühacirət – Dağla danışmaq

Kələki –
sənin səbr sınağın oldu.
Bütün dünya susdu,
amma sən danışmadın.
Çünki bəzən söz –
sadəcə səssizliklə deyilir.
O dağların başında
kitablar yazdın,
amma əslində
özünü yazdın –
qorxusuz, təmiz,
millətə həsr edilmiş bir ruh.

VIII. Xəyanət və Sədaqət

Səni qaldıranlar
səni endirdilər.
Əllərində bayraq tutanlar
sən yerə düşəndə səni tək buraxdılar.
Amma sən bir dəfə də demədin:
“Peşmanam.”
Çünki sən
məqam istəməmişdin –
mərdanə duruş istəmişdin.
Sədaqət –
elə səni anlamamaqdır bəzən.
Amma sədaqət odur ki,
Səni 20 il sonra da anırlar.
Və səni anlayanların sayı
getdikcə artır...

IX. Qayıdış – Ruhun əbədi dönüşü

İndi səni andıqca
bir şeylər oyanır içimizdə.
Bir dağ,
bir bayraq,
bir səda...
Sən dönmədin, Bəy –
amma biz qayıtdıq sənə.
Açıq qalmış bir cümlə kimi,
yarım qalmış bir dua kimi
sənin yoluna yenidən girdik.

X. Əbədi Elçibəy

Elçibəy –
adın artıq təqvimlərdə deyil,
ürəklərdədir.
Sən bir ideya idin –
Bütün türk dünyasının
qəlbində yanan bir işıq.
Və işıq sönməz, Bəy.
İşıq
heç vaxt
sönməz.


Ədalət Qarabulud.скачать dle 12.1