ABŞ bayrağında heç bir ulduz varmı? - Texasla Ağ Ev arasında böhran
Dünyanın diqqəti bir tərəfdən İsrail-Fələstin müharibəsinə, digər tərəfdən isə Rusiya-Ukrayna müharibəsinə yönəldiyi halda, gərginliyin artdığı başqa bir cəbhə açılıb. Halbuki bu cəbhə iki ölkə arasında deyil, bir ölkə ilə onun dövləti arasındadır. Budur, Bayden administrasiyası ilə Texas arasındakı böhranın pərdəarxası.
Bizimyol.info "trthaber"ə istinadən xəbər verir ki, ABŞ-ın Texas qubernatoru Qreq Abbott ABŞ Ali Məhkəməsinin qərarına məhəl qoymayıb, Baydenə etiraz edib və Meksika sərhədində tikanlı məftil çəkməyə davam edəcəyini açıqlayıb.Bu qərar Bayden hökumətini və Texas administrasiyasını bir-birinə qarşı qoyub, sanki sərhədi paylaşan iki fərqli ölkə idi. Federal hökumətin agentlərinə bu həftə Ali Məhkəmədə tikanlı məftilini çıxara biləcəkləri barədə başqa bir işarə verilib. "Texas Milli Qvardiyasına daha çox tikanlı məftilinin quraşdırılmasını davam etdirməyi əmr etməkdən çəkinməyəcəyəm", - deyə Abbott Ağ Evin qərarlarına etiraz edib.
Gərginliyin episentri: ABŞ-Meksika sərhədi
ABŞ-Meksika sərhədini Texas ştatının Del Rio şəhərində Rio Qrande çayı ayırır. Bu sərhəd ölkələri iki min kilometr məsafədir. Çayın 50 metr qabağında sədd var. Bu maneə uzun illər əvvəl tikilib. Onun məqsədi qanunsuz keçidin qarşısını almaq idi. Lakin bu, insan alverçilərinin qarşısını almaq üçün kifayət etmədi. Sərhəd xidməti də bununla bağlı fəaliyyətə başlayıb, lakin problemi həll etmək mümkün olmayıb.
ABŞ-ın keçmiş prezidenti Respublikaçı Tramp vəzifəyə gəldikdən sonra bu sərhəddə ABŞ tarixinin ən möhkəm və ən hündür divarını tikməyə başlayıb. Bu divarın adı ictimaiyyət arasında Tramp divarı kimi tanınır. Trampın divarı insan haqları təşkilatları tərəfindən ciddi şəkildə tənqid olunub, lakin buna bəzi qüvvələr tərəfindən dəstək də böyük olub.
Amma Tramp prezidentlik yarışında uduzduğuna görə, iki min kilometr uzunluğunda olması nəzərdə tutulan divarın tikintisi bitməyib. Vəzifəyə başlayan Baydenin ilk imzalarından biri bu divarın tikintisini dayandırmaq olub. Bu gün divarlara əlavə olaraq, mişar şamandıraları və tikanlı məftilləri ilə keçidin qarşısını almaq üçün cəhdlər edilir.
Bu səbəbdən bu sərhəd "Dünyanın Ən Ölümcül Miqrasiya Quru Yolu" olaraq təyin olunur. Ancaq yeni həyat ümidi ilə yola çıxan immiqrantlar ABŞ-a keçməkdən vaz keçmirlər.
Keçidlərin sayında hər il rekordlar qırılır
Dekabrda orta hesabla 250 min insan bu sərhədi keçərək ABŞ ərazisinə daxil olub. Eyni ayda 249 mindən çox adam ölkədən saxlanılıb. Həbs edilənlər siyahısında ilk 5-liyə Meksika, Venesuela, Qvatemala, Honduras və Kolumbiya vətəndaşları daxildir. Beləliklə, Texası Bayden hökuməti ilə bu gərginliyə sürükləyən proses necə başladı?
"Lone Star" əməliyyatı
2021-ci ilin martında, Bayden vəzifəyə gəldikdən iki ay sonra, Abbott Texas İctimai Təhlükəsizlik Departamentinin "insan və narkotik alveri" ilə mübarizəyə başlayacağını açıqladı. Əməliyyat "Lone Star" adlanırdı. Bu, Texas bayrağına istinad idi.
Baydeni qeyri-qanuni immiqrasiyaya dəvət edən siyasət tətbiq etməkdə ittiham edib.
2022-ci ilin iyul ayında Ədliyyə Departamenti "Lone Star" əməliyyatının irq və ya rəngə görə ayrı-seçkiliyi qadağan edən 1964-cü il Mülki Hüquqlar Aktını pozub-pozmadığını yoxlamağa çalışdığını söyləyib.
2023-cü ilin martında Abbott sərhəd boyunca 100 kilometr ülgüc məftilinin quraşdırılmasını müdafiə etdi.
Mühacirlərin artması səbəbindən onlarla sərhəd bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edən Abbott, Texasın “icazə istəmədiyini” deyərək sosial mediada virtual olaraq Ağ Evə meydan oxudu.
ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Texasa qarşı iddia qaldırıb
2023-cü ilin iyun ayında Meksika hökuməti Texasın ülgüc məftilindən istifadə etdiyinə dair açıqlamasına etiraz etmək üçün ABŞ-a diplomatik müraciət etdi.
- İyulun 3-də Texas ştatının hərbçisi iddia etdi ki, ona iyun ayında immiqrantları çaya qaytarmaq əmri verilib.
- İyulun 7-də Texas çaydan keçmək üçün üzən maneələr quraşdırmağa başladı.
- Tikanlı məftillərdən yaralanan immiqrant uşaqlar ABŞ mediasında sənədləşdirilib.İyulun 24-də Ədliyyə Departamenti şamandıralarla bağlı Texasa qarşı iddia qaldırıb.
- Avqust ayında Rio Qrandedəki Qartal keçidi yaxınlığında iki immiqrant ölü tapıldı.
- Dekabrın 1-də Federal Apellyasiya Məhkəməsi Abbotta şamandıra baryerini götürməyi əmr etdi.
- Dekabrın 18-də Abbott ölkəyə qeyri-qanuni girişi cəzalandıran qanunu imzalayıb. Demokrat deputatlar Ədliyyə Nazirliyindən qanunun icrasını dayandırmaq üçün məhkəməyə müraciət etməyi tələb ediblər.
- Yanvarın 22-də Ali Məhkəmə federal hakimiyyət orqanlarına sərhəddə ülgüc məftillərini çıxarmağa davam etməyə icazə verdi.
- Yanvarın 24-də yüksək sürətə keçən Abbott Texasın nüfuzunu müdafiə edən bir bəyanat verdi.Texas hüquq-mühafizə orqanları məhkəmənin qərarına baxmayaraq tikanlı məftil çəkməyə davam edib.
- Yanvarın 25-də bir neçə Respublikaçı qubernator açıq şəkildə Abbottun tərəfinə keçdi.
- Keçmiş prezident Tramp da sosial mediada yayımladığı bəyanatda Abbottu dəstəkləyib və “bütün istəyən ştatları qeyri-qanunilərin girişinin qarşısını almaq üçün Texasa öz mühafizəçilərini göndərməyə” çağırıb.
Texas Qubernatorunun itaətkar müqavimətinin əsas səbəbi Texasın güclü iqtisadiyyatı və ABŞ-ın federal strukturudur. Amerikanın dövlət sistemi bir qədər mürəkkəbdir. Ştatların hər birinin öz qanunları var, demək olar ki, dövlət kimi. Ona görə də ölkənin adı Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır.
Texas müstəqil dövlət olaraq Birləşmiş Ştatlara qoşulub. Bu gün referendum nəticəsində lazımi səs çoxluğu toplayacağı təqdirdə ABŞ-ı tərk etmək hüququ var.
Digər mühüm mövzu iqtisadiyyatdır. Texasda hər il orta hesabla 1,5 milyard barel neft çıxarılır. 42 faizlə ABŞ-ın ən böyük neft hasil edən ştatıdır. Dünya üzrə ilk 10-luq arasındadır. Ştatın neft gəlirləri 2023-cü ildə 25 milyard dollar olaraq açıqlanıb və kənd təsərrüfatı da daxil olmaqla digər gəlir mənbələri Texasın ölkə siyasətində söz sahibi olması üçün kifayətdir.
Texas kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq və neft sənayesindəki fəaliyyəti ilə ölkə iqtisadiyyatına böyük töhfə verir. Təxminən 2,4 trilyon dollarlıq payı ilə ABŞ-ın ümumi daxili məhsuluna ikinci ən böyük töhfədir.
Texasla Ağ Ev arasındakı bu gərginlik ABŞ bayrağından bir ulduzun düşməsinə səbəb olacaqmı? Gərginlik hələ də aradan qaldırılmayıb. Bunun necə bitəcəyini isə qarşılıqlı güzəştlər müəyyən edəcək.
Ancaq seçki dövründə güzəştlərin prezident Baydenə necə təsir edəcəyi sualına dəqiq cavab yoxdur.
