Putin Nikola mesaj göndərdi, Əliyevə isə yox. Niyə?
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin “Valday” diskussiya klubunun plenar iclasında çıxış edib. Putin çıxışı zamanı Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə də toxunub. O demək olar ki, Ermənistandan danışıb, öz sözlərini rəsmi İrəvana ünvanlayıb. Putin ad çəkməsə də, əslində bu, oktyabrın 31-də Soçidə Putin və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Paşinyanla sülh müqaviləsi imzalamaq üçün danışıqlar aparacağı üçtərəfli sammit öncəsi Baş nazir Nikol Paşinyana mesaj idi. Rusiya Prezidentinin Ermənistan Baş nazirinə mesajı nə olub?
Axar.az xəbər verir ki, bunu rusiyalı analitik Andrey Petrov deyib.
“İlk olaraq Vladimir Putin vurğuladı ki, Rusiya Azərbaycan və Ermənistan arasında tamhüquqlu sülhün bərqərar olmasında və Cənubi Qafqazda sabitliyin təmin edilməsində maraqlıdır. Rusiya Azərbaycanla yeni müharibəyə dair heç bir revanşist planları və ya nizamlanmanı qeyri-müəyyən müddətə ləngitmək cəhdlərini qəbul etmir. Rusiyaya regionda sülh lazımdır və Ermənistan hakimiyyəti bunu nəzərə almalıdır.
İkincisi, Vladimir Putin Ermənistan hakimiyyətindən subyektivlik nümayiş etdirməyi, Azərbaycanla münasibətlərin normallaşdırılması çərçivəsində öz hərəkətlərinə görə məsuliyyət daşımağı və vasitəçilərə yönəlməyi dayandırmağı tələb edib. Qarşıdurmanı uzatmamaqdan, yalnız sülhə aparan variantı seçmək mümkün olduğunu vurğulayan Rusiya lideri xatırladıb ki, Azərbaycanla müqaviləni Rusiya və ya başqası deyil, yalnız Ermənistanın özü bağlayacaq. Putin münaqişənin nizamlanmasına Qərbin yanaşması ilə müqayisədə Ermənistan hakimiyyətinin hərəkətlərinin subyektivliyinin vacibliyini izah edib: Qərb öz təsirindən istifadə edərək Ermənistana öz ssenarisini tətbiq edir, çünki o, İrəvanı yalnız öz siyasətinin aləti kimi qəbul edir. Rusiya isə İrəvanın Bakı ilə sülh şəraitində yaşamaq üçün müstəqil qərarının tərəfdarıdır. Yanaşmalardakı fərq göz qabağındadır: Qərb üçün Cənubi Qafqaz fürsətçi maraqlar sahəsidir, sabah hər şey dəyişə bilər və Vaşinqtonla Paris Ermənistanı Azərbaycanla müharibəyə sövq edər, Rusiya üçün isə Cənubi Qafqaz strateji, uzunmüddətli maraqlar bölgəsidir. Uzunmüddətli sülh yalnız şüurlu - məcburi deyil - sülh müqaviləsinin imzalanması ilə mümkündür. Bu sözlər həm də xarici siyasətdə Ermənistanın müstəqilliyinə dair daha ümumi tələb idi. Səbəbsiz deyil ki, Ermənistan-Azərbaycan mövzusundan sonra Putin Türkiyə və onun Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla münasibətlərə verdiyi qiymətdən danışdı. O, burada Ankaranın davranışının müstəqilliyinin Moskva üçün əhəmiyyətini bir daha vurğuladı”, - o bildirib.
Petrov qeyd edib ki, Putin Ermənistanı müstəqil dövlət olmağa çağırır:
“Rusiya çalışır ki, onun tərəfdaşları və müttəfiqləri Türkiyə kimi həqiqətən də suveren dövlətlər olsun, hansısa üçüncü tərəflərin oyuncaqları deyil. Bu isə Azərbaycan hakimiyyəti ilə açıq ikitərəfli dialoq əvəzinə indi AB qüvvələrinin Cənubi Qafqaza yeridilməsi ilə məşğul olan Ermənistan hakimiyyətinə böyük qınaqdır. Rusiya Ermənistanı “daha yaxşı sahib” axtaran ölkə deyil, müstəqil dövlət olmağa çağırır. “İrəvan başqası ilə deyil, Bakı ilə danışmalı və danışıqlar aparmalıdır” - bu, Vladimir Putinin Nikol Paşinyana ünvanladığı əsas mesajdır. Paşinyanın səhərki tvitindən bu mesajın İrəvanda eşidilib-eşitilmədiyini müəyyən edə bilərik. Paşinyan sosial media hesabında rus dilində yazıb ki, Ermənistan Azərbaycanla dövlətlərarası münasibətlərin qurulması ilə bağlı Rusiyanın gəlişmələrini qəbul edib və İlham Əliyevlə Soçidə görüşdə bu hadisələrə sadiqliyini təsdiq edəcək.
Paşinyanın AB-nin monitorinq missiyasını Ermənistana buraxdıqdan və dərhal ATƏT-dən ikinci missiyanı çağırdıqdan sonra Rusiya və Ermənistan hakimiyyətləri arasında hansı dialoqun baş verdiyini təxmin edə bilərik. Lakin Putinin çıxışı və Paşinyanın qısa reaksiyası ümid verir ki, İrəvan Bakı və vasitəçilərlə nəticəsiz siyasi oyunlara son qoymaq üçün özündə güc tapacaq və nəhayət, işə başlayacaq.
Vladimir Putin niyə Azərbaycana paralel mesaj göndərmədi? Cavab bəllidir: Moskva Bakı ilə hər şeyi razılaşdırıb, nizamlanma, Rusiyanın vasitəçilik funksiyaları və Azərbaycan hakimiyyətinin müstəqil hərəkətləri ilə bağlı bütün məsələlər işlənib hazırlanıb. Üçtərəfli görüş ərəfəsində Rusiya liderinin Azərbaycan Prezidentinə müraciət etməsinə ehtiyac yoxdur, çünki onlar artıq hər şeyi əvvəlcədən razılaşdırıblar. Putin İlham Əliyevin ardıcıllığına, məsuliyyətinə və etibarlılığına arxayın olduğu kimi Rəcəb Tayyib Ərdoğanın keyfiyyətlərinə də arxayındır. Moskvada yalnız Nikol Paşinyanın davranışına şübhə var və ona görə də onunla əlavə olaraq “Valday” vasitəsilə “əlaqə saxlamaq” lazım idi”.
