Qlobal istiləşmə, iqlim böhranı, "nəsli kəsilməkdə olan" qidalar... Dadsız-duzsuz bir həyat bizi gözləyir

İqlim böhranına görə çox şey itirəcəyimiz açıqdır. Təəssüf ki, bunlardan bəziləri süfrələrimizi onsuz təsəvvür edə bilməyəcəyimiz sevimli yeməklərimizdir...

Bizimyol.info Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, iqlim böhranının yaratdığı və bundan sonra da gətirəcəyi dağıdıcı nəticələr danılmaz faktlara çevrilib. Təəssüf ki, vəziyyət belədir: “Hə, texnologiya inkişaf edir, istidə də yaşaya bilərik”, - deyə düşündüyümüz vəziyyət o qədər də sadə deyil.
Bildiyiniz kimi, Yerdən bir canlının belə yoxa çıxması bütün ekosistemə təsir edir. “Biz ekosistemin zirvəsində olan varlığıq” deməklə özümüzü çox yüksək tutsaq da, başqa canlılara ehtiyacımız var.
Belə olan halda; temperaturun yüksəlməsi, iqlim böhranı ilə əlaqədar heyvan və bitki növlərinin nəsli kəsilməsi bizə də təsir edir. Hətta ola bilər ki, iqlim böhranı səbəbindən bəzi qidaları itirəcəyik və onları bir daha yeyə bilməyəcəyik.
İlk olaraq qlobal istiləşmə və iqlim böhranının səbəblərinə nəzər salaq:

• Metan qazı: Heyvandarlıq sənayesində ət üçün istehsal olunan heyvanlar tərəfindən buraxılan qazlar.
• Meşələrin qırılması: Meşələrin kəsilməsi və ya yandırılması ilə atmosferdən karbonun ayrılması (Amazon meşələrində məhv edilən ağacların 91%-i heyvandarlıq üçün məhv edilir, qalanları isə qlobal istiləşmə səbəbindən yandırılır.)
• Kənd təsərrüfatı fəaliyyətləri: Torpağın münbitliyinin azalması və bəzi kənd təsərrüfatı təcrübələrində ekosistemə zərər.
• Fosil yanacaqları: Neft, kömür və ya təbii qazdan istifadə kimi insan fəaliyyəti nəticəsində atmosferə istixana qazlarının buraxılması.
• Digər sənaye fəaliyyətləri: Zavodlar və enerji istehsalı böyük miqdarda istixana qazlarının emissiyasına səbəb olur.

Qeyri-sabit hava şəraiti kənd təsərrüfatı sahələrinə ciddi təsir göstərir

2023-cü ildə planetimizin bəzi yerlərində pomidor bitkiləri ümumiyyətlə çiçəklənmədi, şaftalı bitkiləri düzgün istehsal olunmadı, zeytun yağı çox qiymətli qidaya çevrildi. Davamlı kənd təsərrüfatı planlaşdırma tədqiqatları planlaşdırılıb həyata keçirilsə də, təəssüf ki, onların heç biri iqlim böhranının sürətinə uyğunlaşa bilmir.
Qlobal Adaptasiya Komissiyasının hesablamalarına görə, 2050-ci ilə qədər kənd təsərrüfatı məhsuldarlığı 30% azalacaq. Ərzaq qıtlığı artacaq, qiymətlər daha da yüksələcək.

Nəsli kəsilməkdə olan heyvanlar kimi, nəsli kəsilməkdə olan qidalar da var

Qəhvə və şokoladsız həyatı təsəvvür edə bilməyənlər üçün kədərli xəbər...
İqlim böhranı; Cənubi Amerika, Afrika, Asiya və Havay kimi qəhvə yetişdirən bölgələrdə çox təsirlidir. Şərtlər belə davam edərsə, 2050-ci ilə qədər qəhvə istehsalı sahələrinin yarısı yox olacaq.
Qəhvəni müşayiət edən şokolad da qlobal istiləşmənin qurbanıdır. Kakao ağacları isti iqlimə üstünlük versə də, bol nəmə və yağışa da ehtiyac duyur. Lakin iqlim dəyişikliyi səbəbindən yüksək temperatur torpaqdan və bitkilərdən artıq nəmliyi özünə çəkir.
Bütün bunların nəticəsi kakaosuz, yəni şokoladsız bir həyatdır...

Yenə Türk olaraq bizi çox incidəcək: Çay

İqlim böhranı, nəinki çayın mövcudluğuna təhlükə yaradır, həm də hazırda onun keyfiyyətini və dadını pisləşdirir. Araşdırmalara görə, çay istehsalı sahələri 2050-ci ilə qədər 55% azala bilər.
Üstəlik, çay yığanlar üçün ciddi risk var. Məhsul yığımı mövsümündə artan temperaturda işləyən işçilər istilik vurması kimi bir çox zərərli təsirə məruz qala bilərlər.

Süfrələrimizin əsas nemətlərindən: Düyü və buğda

Çəltik əkilən rayonlarda orta hesabla 13 sm su dərinliyi olmalıdır, lakin artan temperaturun gətirdiyi quraqlıq bu sahələri də təhdid edir.
Eyni risk buğda üçün də mövcuddur. Potsdam İqlim Təsirləri Araşdırma İnstitutunun apardığı araşdırmaya görə, hər gün temperatur 30°C-dən çox olur; qarğıdalı və soya bitkiləri məhsulun 5%-ni itirir.

Pomidorsuz yemək bişirmək olar?

Pomidor üçün ən uyğun temperatur 22-28°C arasındadır. Temperatur 35 ° C-ə çatdıqda, səmərəlilik əhəmiyyətli dərəcədə azalır. İndi yayda 35-40°C temperatur görməyə öyrəşdiyimizi nəzərə alsaq, təhlükəni az-çox təxmin edə bilərik.
Risk o qədər böyükdür ki, hətta "McDonald's" və "Burger King" kimi "fast food" nəhəngləri də pomidorları menyularından azaldıb və ya çıxarıblar (Yaxşı, heyvandarlığa töhfə verməsəydilər, bunların heç birinə ehtiyacı olmayacaqdı, bu başqa məsələ...).

Hər cür sevdiyimiz kartof...

Hər şeyi ilə süfrələrimizə dad qatan kartof, iqlim böhranı səbəbiylə itirəcəyimiz qidalar arasındadır.
Yağışların olmaması, istilər, heyvandarlıq üçün bərbad torpaqlar... Bütün bunlar təəssüf ki, kartof sənayesini məhv edir.

İqlim böhranı səbəbindən gələcəkdə dadını unuda biləcəyimiz bəzi digər qidalar:

• Narıncı
• Şaftalı
• Ət və dəniz məhsulları
• Şirin qarğıdalı
• Şərab
• Bibər
• Fıstıq

Bütün bu qidaları itirmək istəmiriksə, iqlim dəyişikliyi ilə fərdi şəkildə necə mübarizə apara bilərik?

• Şəxsi avtomobillər yerinə avtobus kimi ictimai nəqliyyata üstünlük verək.
• Zibillərimizi düzgün ayırıb təkrar emal qutularına atmaq.
• Heyvan qidası istehlakını azaltmaq və ya tamamilə bitki əsaslı pəhrizə keçmək.
• Enerjiyə qənaət edən cihazların seçilməsi.
• Meşə salınması layihələrində iştirak.

Dünyamız, sadə dillə desək, çuxura düşür. "Tək mənim etdiyim işin hansı təsiri ola bilər?" demədən birlikdə hərəkət etsək, planetimizin taleyini və öz taleyimizi dəyişə bilərik.скачать dle 12.1