"Uşaqlarda bədəni xarici təhlükələrdən qoruyan limfa düyünlərinin böyüməsinə laqeyd yanaşmaq olmaz"

Cəmiyyət

27-01-2024, 14:14 145

Uşaqların doğulduğu andan etibarən yaşadıqları hər bir sağlamlıq problemi ailələrdə narahatlıq yaradır. Bu sağlamlıq problemləri çox vaxt hər bir uşaq üçün sadə və ümumi ola bilsə də, bəzən ciddi nəticələrə səbəb olan xəstəliklərdən xəbər verə bilər. Eynilə, tibbdə “limfadenopatiya” deyilən limfa düyünlərinin böyüməsi kimi...

Bizimyol.info xəbər verir ki, bu barədə "TRT Haber" mütəxəssisdən münasibət öyrənib.
İnsan bədənində təxminən 600-700 limfa düyünləri var. Bunlar daha çox baş və boyunda, döş qəfəsinin tənəffüs yollarının ətrafında, qarın və qasıqda yerləşir. Limfa düyünlərinin ən görkəmli funksiyası bədəni xaricdən gələn bakteriya, göbələk və virus kimi mikroorqanizmlərə qarşı qorumaqdır. Belə mühüm funksiyaları yerinə yetirən limfa düyünlərinin böyüməsi xüsusilə uşaqlarda rast gəlinən problemdir.

Bəs niyə limfa düyünləri böyüyür? Hansı mərhələdə həkimə müraciət etməliyik?
Limfa düyünlərinin böyüməsinin hansı xüsusiyyətləri xərçəngi göstərir?

Bu suallara cavab axtaranlara Sağlamlıq Elmləri Universiteti Başakşehir Çam və Sakura Şəhər Xəstəxanası Uşaq Hematologiya və Onkologiya Mütəxəssisi Prof. Dr. Əli Ayçiçək cavab verib.
"Xəstə gəldikdə, bunun nə vaxt başladığını və mövcud olmaq üçün nə qədər vaxt lazım olduğunu öyrənirik.
Ailənin verdiyi cavabları izləyirik", - Ayçiçek deyib.
Limfa düyünlərinin böyüməsinin bir çox səbəbi var
"Limfa düyünlərinin böyüməsinin kitab səhifələrinə sığmaması üçün çoxlu səbəblər var", - deyə Prof. Dr. Ayçiçek bu səbəbdən hər gün çoxlu xəstənin müraciət etdiyini bildirir. O, böyümüş limfa düyünlü xəstənin diaqnoz prosesində izlədikləri yolu belə izah edir: “Xəstə gələndə bunun nə vaxt başladığını və mövcud olması üçün nə qədər vaxt lazım olduğunu öyrənirik. Böyümüş limfa düyünləri ağrıya səbəb olurmu, uşaq bundan əvvəl soyuqdəymə, qrip və s. xəstəlik keçiribmi? Nəyinsə səhv olub-olmadığını, haradan yarandığına görə baş dərisində və ya qoltuğunda yara, qançır, cızıq olub-olmadığını, hətta pişik cızığı olub-olmadığını soruşuruq. Ailənin verdiyi cavabları izləyirik”.
Yoxlama mərhələsində müəyyən meyarlara əməl olunur
"Xəstənin hekayəsini öyrəndikdən sonra ən vacib hissənin vaxtı gəldi; imtahan… Bu mərhələdə limfa böyüməsinin xoş və ya bədxassəli olduğunu anlamaq üçün bəzi xüsusiyyətlər araşdırılır. Əgər əllə müayinə zamanı böyümüş limfa düyünləri əlçatan bir yerdə olarsa, bizə yol göstərəcək əlamətlər var", - deyə həkim qeyd edir.
Prof. Dr. Ayçiçek bunları belə izah edir: “Məsələn, limfa düyününün ölçüsü, kənarında daha kiçik və ya ətrafda buna bənzərlərinin olub- olmamasını yoxlayırıq. Boyundadırsa, boynun əks tərəfindədir? Yenə də onun sərtliyinə və səthinin hamarlığına baxırıq. Səth hamar və ya kobuddur? Sərt və yuvarlaqdır? Mobil və ya əlavə olunur? Yoxsa badam ləpəsi kimi yastı və yaxşı formadadır? Ağrılıdır ya yox? Biz ona toxunanda ağrıyırmı? Bədənin digər limfa düyünlərində oxşar vəziyyətlər varmı?Bütün bunlara baxdıqdan sonra qərar mərhələsinə gəlirik”.
Müayinə nəticələrinə görə, limfa düyünləri böyümüş, sərt, birtərəfli, yanında balacaları da varsa, ağrısız və hərəkətsizdirsə, şübhəli sayılır və növbəti mərhələyə keçir. Yəni qan analizləri aparılır və ən böyük limfa düyünləri cərrahi yolla çıxarılaraq biopsiyaya göndərilir. Nəticələrə əsasən müalicə prosesi planlaşdırılır.
Kiçik ölçülü limfa düyünləri üçün ailə dörd həftə səbirlə gözləməliyik. Dörd həftənin sonunda əvvəlki ilə müqayisədə əhəmiyyətli artım varsa, o zaman həkimə müraciət edilməlidir. Limfa düyünləri hər keçən həftə böyüyürsə, dörd həftədən çox davam edirsə və hətta qismən daralmazsa, bunun arxasında gizlənən səbəbi axtarmaq lazımdır.
Böyümüş limfa düyünləri əvvəlki ölçüsünə qayıtmır
Əlbəttə ki, hər genişlənmiş limfa düyünləri pis bir xəstəliyə işarə etmir. Doktor Ayçiçek bunu bir misalla izah edir: “Limfa düyünlərinin böyüməsinin soyuqdəymə ilə başladığını gördük. Boynun hər iki tərəfində çoxlu sayda var... Hər biri badam toxumu kimidir... Bunlar xəstəliyin nəticəsidir və sonrakı həftələrdə və aylarda qismən azalır", - deyir.
Bu məqamda mötərizə açır və mühüm bir detala diqqət çəkir: “Böyümüş limfa düyünləri bərpa olunmur və ya bərpa oluna bilməz. Bunu ailələrin başa düşəcəyi dildə izah edirik. Necə ki, boş olan paltar əvvəlki vəziyyətinə qayıtmaz, bunların heç olmasa bəziləri aylarla, illərlə iri qala bilər; Yeni bir soyuqdəymə halında yenidən qismən böyüyə və ya azala bilər. Bununla belə, uzun illər boyu böyük qala bilər. Burada ən vacib şey artımın davam etməməsidir".
Limfa düyünlərində dörd həftəlik xəbərdarlıq

Valideyn uşağında böyümüş limfa düyününü müşahidə edərsə, hansı halda dərhal həkimə müraciət etməlidir?

Ayçiçek limfa düyünlərinin nadir növlərinin hər gün və ya axşamdan səhərə qədər böyüdüyünü vurğulayaraq, həkim prosesə çatana qədər izləniləcək yol haqqında aşağıdakı məlumatları verib: "Kiçik ölçülü limfa düyünləri üçün ailə dörd həftə səbirli olmalıdır. Dörd həftənin sonunda əvvəlki ilə müqayisədə əhəmiyyətli artım varsa, o zaman həkimə müraciət edilməlidir"
Viral xəstəliklər də limfa düyünlərini artırır
"Ancaq limfa düyünləri ilk dəfə fərq ediləndə qoz böyüklüyündə olarsa, dörd həftə gözləmədən dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır. Əlbəttə ki, hər böyük limfa düyününün səbəbi xərçəng deyil", - deyə o qeyd edib.
Digər xəstəliklərin də limfa düyünlərinin böyüməsinə səbəb olduğunu bildirən Prof. Dr. Ayçiçek belə davam edib: “Bəzi virus xəstəlikləri var ki, orqanizmin bütün immun sisteminə nüfuz edir. Hətta dalağın böyüməsi insandan insana fərqli səviyyələrdə baş verə bilər. Uşaq 15-20 gün zəif qala bilər, bəzi hallarda zəiflik və iştahsızlıq daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. Bu limfa düyünlərinin böyüməsi onlarda daha çox olur. Boyunda, qoltuğun hər iki tərəfində və qasıqda görünür. Bunu edən ən çox yayılmış viruslar - Epstein-Barr (EBV) və sitomeqalovirusdur (CMV). Biz analizlər apararaq bu xəstəlikləri aşkarlayırıq və xəstələrimizlə müalicə prosesini nəzarətdə saxlayırıq”.