"Aldatdın məni sən"... "Fırıldaqçılar insanların üzbəüz ünsiyyətlə inandırmağa çalışıb zərər verirlər"

Demək olar ki, hər gün dələduzluq xəbərləri ilə rastlaşırıq. Aldananların bəziləri futbolçular, bəziləri məşhur iş adamları və ya professorlar, bəziləri isə bizə ən yaxın adamlardır. "Necə oldu ki, buna qapıldınız və aldadıldınız?" Çünki hamımız duyğularımızla hərəkət edən varlıqlarıq və fırıldaqçılar bunu yaxşı bilirlər. Saysız-hesabsız fırıldaq üsullarından birinə aldanan şəxs maddi və ya mənəvi itkiyə məruz qalana qədər artıq biznesə cəlb olunur. Ardınca gələn peşmanlıq hissi sizi nəinki tükəndirir, hətta “mən belə bir şeyi necə edə bilərdim?” sualını düşünməyə də vadar edir.

Bizimyol.info Türkiyə mətbuatına istinadla xəbər verir ki, psixoloq Neslinur Girişgin dələduzların insanları tələyə salma prosesindən danışıb. Psixoloq qeyd edib ki, fırıldaqçılar aldatma üsullarında kifayət qədər bacarıqlıdırlar.

İnsanlar necə aldanır?

Keçmişdən bu günə qədər insan münasibətlərinin və ünsiyyətin baş verdiyi hər bir mühitdə insanları bir fikrə, vəziyyətə və ya hadisəyə inandırmaq üçün bir çox strategiyalar tətbiq edilib. Qarşılıqlı əlaqə insanların başqaları ilə ünsiyyəti nəticəsində baş verir və arzu olunan davranışları ortaya çıxarmaq üçün aldatma üsullarından istifadə edilir. Üzbəüz ünsiyyət vasitəsi ilə inandırma üsullarının seçilməsi ilə yanaşı, son dövrlər kütləvi informasiya vasitələrində inandırmanın asanlaşdığını söyləmək olar.
Psixoloq Neslinur Girişgin insanların mənəvi dünyasına üz tutmaqdan, xeyriyyəçilik üçün böyük məbləğdə pul tələb etməkdən tutmuş, bir kliklə asanlıqla varlanmağa kimi insanın psixologiyasına təsir edən sahəyə müxtəlif yanaşmaların olduğunu bildirir.

Fırıldaqçılar taktikalarını necə həyata keçirirlər?

Aldatma halında, fırıldaqçı şəxs və ya qrup hədəf auditoriyasını tanıyır və sonra həmin şəxsin zəif və ya güclü tərəflərindən irəli getməyə çalışır. Buna misal olaraq sosial media vasitəsi ilə zəif, orta səviyyədə olan bir şəxsə aldatma metodunu tətbiq etmək olar. Həmin şəxsin zəifliyinə əsaslanaraq, mövzu ilə bağlı məlumatsızlığından istifadə edilir. Təbii ki, bəziləri bu tələyə düşür, bəziləri isə bu barədə ayıq olduqları üçün vəziyyəti dərk edirlər.
Psixoloq fırıldaqçıların manipulyasiyada çox bacarıqlı olduğunu deyir. O bildirir ki, etimadı qazanmaq üçün “tanınmış insanlar da bizim üzvümüzdür, biz tanınmış firmayıq, istəsən gələ bilərsən” və yaxud linkə tıklayın və indi qazanın, tez qərar versəniz şad olarıq, kampaniyamız bitmək üzrədir." kimi ifadələr işlətdiklərini deyir. Psixoloq bu açıqlamalarda güvənlə yanaşı, insanları tez qərar verməyə sövq edən və insan psixologiyasına təsir edən mövzulara da diqqət yetirdiklərini vurğulayır. Mürəkkəb psixologiyalar fırıldaqçıların əlinə keçir.

Fırıldaqçılar necə aldadırlar?

Psixoloq Neslinur Girişgin bildirir ki, dələduzluq prosesi zamanı aldadılan və ya zərərçəkmiş tərəfin psixologiyası mürəkkəb ola bilər. Girişgin mürəkkəbliyin fərdi bu prosesdə saxlaya biləcəyini söyləyir.
“Aldanan tərəfsinizsə, texniki çətinliklər və ya etibarın pozulması ilə qarşılaşa bilərsiniz. Ancaq bu daha sonra baş verə bilər. Fırıldaqçı, güvən hissi ilə yanaşı, onun psixologiyasına təsir edə biləcək digər duyğu və düşüncələrə də diqqət yetirdiyi üçün ilk növbədə aldadılan tərəfin prosesə cəlb olunması təmin edilir.
Misal üçün; xilaskar olmağı düşünən insanın xilaskar, köməkçi duyğusu, məşhur olmaq istəyənin tanınma ilə bağlı duyğu və düşüncələri prosesə qarışdığından, əvvəlcə aldanan tərəf üçün hər şey çox gözəl görünə bilər. Çünki içinizdəki hisslər və düşüncələr qidalanıb və ya boşluqlar doldurulub. Lakin zaman keçdikcə verilən vədlər yerinə yetirilməsə, dələduz tərəf birdən-birə yoxa çıxsa psixoloji və ya texniki səbəblərdən proses şübhə altına düşə bilər. Bu prosesdə işlər artıq nəzarətdən çıxmış ola bilər və fırıldaqçı tərəf istədiklərini əldə etmiş, eyni zamanda sizi prosesdən asılı vəziyyətə salmış ola bilər”-deyə psixoloq bildirib. Psixoloqun fikrincə, burada daha bir mühüm psixoloji amil önə çıxır. Aldanan tərəfin problemi anladığı kiçik bir an olsa belə deyirlər ki, “biz nəsə başlamışıq, bu vaxta qədər bunu boşuna etməmişəm ki, bir az da davam etsəm yaxşı olar”, “indi geri dönə bilmərəm" və s. Nə qədər yaxınlaşırsan, bir o qədər çox şey nəzarətdən çıxır. Zərəri haradan çevirsəniz, qazanc olduğu ifadəsini unutmamaq lazımdır.
“Küçədə gedərkən dilənçinin sizə israr etməsi sizi yormaq üçün taktikadır. Onun daha çox vaxtınızı itirməsini istəmədiyinizə və ağlınız yorulduğuna görə bezib ona istədiyini verirsiniz. Buna görə də bəzi dilənçilər çoxumuzdan daha zəngindir. Saxta prokurorlar, polislər və hakimlər fərdlərin narahatlıq və qorxu hisslərindən faydalanırlar. Sizə zəng edərək bank hesablarınızın fırıldaqçı təşkilat tərəfindən istifadə edildiyini söyləməklə, əvvəlcə sizi qorxudurlar, sonra isə tədbir görürlər. İnsanlarda narahatlıq və qorxu hisslərini artırdıqdan sonra telefonu qapatmağa icazə vermədən sizə bəzi əmrlər verirlər. Onsuz da qorxusu yüksək olan insanlar əmrləri yerinə yetirir və bilmədən dələduzların tələsinə düşürlər”-deyə psixoloq izah edir.

Zəngin olsam nə olar?

Peşmanlığın bir çox nümunəsi var. Bura qumar da daxil edilə bilər. Ancaq digər saxtakarlıq üsullarına baxdığınız zaman "Təqdim etdiyimiz linkdəki məhsulu bəyənin, sizə pul yatıracağıq" taktikasını misal göstərmək olar. Peşmanlıq dedikdə, hadisəyə qarışdığınız üçün peşman olmağı düşünməyin. Burada məsələ odur ki, fürsəti əldən versəm, peşman olaram. Söhbət daha ucuz, daha sürətli və asan qazancın cəlb edilməsindən gedir. Təkliflər adətən çox qısa müddətdə edildiyi üçün çoxumuz fürsəti əldən vermək istəmirik və gələcəkdə arzuladığımız qazanc haqqında düşünürük. Xəyali itki insanı peşman ola biləcəyi səhv inancı ilə fırıldaqçıların tələsinə salır.
Psixoloq bildirib ki, aldatmalarla mübarizə aparmaq üçün ilk növbədə özümüzü tərbiyələndirmək lazımdır.
“Emosional olaraq sıx və yorucu vaxtlarımız ola bilər. Bu müddət ərzində qarşılaşdığımız hər hansı qeyri-adi situasiyada dayanıb düşünmək, tələsik qərarlar qəbul etməmək lazımdır”-deyə psixoloq əlavə edib.
P.S. Həqiqətən də dələduzlar insanın gözünün içinə baxa-baxa aldadırlar. Sizi aldadan insanlar sizə yaxın, dost da ola bilər.
Məsələn, keçən il bir məsələ ilə bağlı “dostum”dan vasitəçi olaraq kömək etməsini xahiş etdim. Həmin məsələ üçün 5 min manat ödəniş istənildiyini dedi, bununla yanaşı şəxsinə hörmət əlaməti olaraq 4 min manata razı olduğunu söylədi. Mən də həmin anın təsiri ilə 4 min manatı “dostum”a verdim. Bir müddət sonra işimlə əlaqədar həmin şəxslərlə əlaqə saxladım və məlum oldu ki, “dostum” sandığım bu şəxs gözümün içinə baxa-baxa məni aldadaraq min manat artıq alıb.  Yəni istənilən ödəniş 4 min yox, 3 min imiş. Təbii ki, həmin insanla dostluğumu bitirmişəm. Düşünürəm ki, bizi aldadanlar bəzən elə bizim yaxınlarımız, dost bildiklərimizdir...скачать dle 12.1