"Hammurapi Qanunları"ndakı cəzalar tükürpədicidir - Məcəllənin bu qədər sərt olmasının məntiqi səbəbləri...

Tarixin ən qədim və ən dəyərli hüquqi mətnlərindən biri olan "Hammurapi Qanunları" bu gün də öz əhəmiyyətini qoruyub saxlamaqda davam edir. Ən məşhur Mesopotamiya kralı Hammurapinin ədaləti təmin etmək üçün yaratdığı "Hammurapi Qanunları"nın maddələri və xüsusiyyətləri, illər keçsə də maraq mövzusu olaraq qalır.

Bizimyol.info xəbər verir ki, "webtekno" fəth etdiyi bütün xalqlar üçün vahid universal qanuna ehtiyacı olan Hammurapinin qələmə aldığı bu qanunların yazı dilindən tutmuş sayına, tarixindən tutmuş müasir hüquqa qədər bu günki təsirlərini araşdırıb.
Babil padşahının cəmiyyətlə bağlı demək olar ki, hər bir məsələni tənzimlədiyi "Hammurapi Qanunları"nın maddələrini oxuduqdan sonra “Adam nəyisə bilirdi və elədi” deyir.
"Hammurapi Qanunları" haqqında hər şey:

• Hansı sivilizasiyaya aiddir?
• "Hammurapi Qanunları" nədir?
• "Hammurapi Qanunları" hansı maddələrdən ibarətdir?
• Varlıdan kasıba kimi hamıya şamil olunurdu.
• Daşın üzərində hansı dildə yazılıb?
• "Hammurapi Qanunları"niyə sərtdir?
• Onun sərt olmasının bir səbəbi var idi.
• Onların tarixə təsiri nədir?

Hammurapi kodları hansı sivilizasiyaya aiddir?
Hammurapi eramızdan əvvəl 1792-ci ildən 1750-ci ilə qədər hökmranlıq edən və Babil İmperiyasını ən böyük ölçüdə genişləndirən bir kral olub. O zaman Mesopotamiya, yəni indiki İraq torpaqları dünyanın ən qabaqcıl sivilizasiyalarına ev sahibliyi edirdi.
Ədalətli idarəçiliyi və xüsusilə də hüquqi tənzimləmələri ilə tanınan Hammurapinin çıxardığı qanunlar Babil qanunları kimi də tanınır və bu qanunlar tarixin ən qədim və ən yaxşı qorunub saxlanmış qanunlarından biri hesab olunur.
Hammurapi məcəllələri hansılardır?
"Hammurapi Qanunları" kimi tanınan qaydalar padşahın hakimiyyəti altında ictimai həyatı tənzimləmək üçün yazılıb və qədim dünya tarixində unikal hüquqi sənəd hesab olunur.
Bu qanunlar Babil cəmiyyətinin sosial, iqtisadi və siyasi quruluşunu tənzimləyən və qoruyan müddəaları özündə ehtiva edir. Hammurapi qanunları Allahdan aldığını və ədaləti təmin etmək üçün bu qanunları xalqına çatdırdığını iddia edib.
"Hammurapi Qanunları" cəmiyyətin bütün təbəqələrindən olan insanların həyatına təsir edən çoxlu məsələləri əhatə edir. Bunlara borclar, əmlak hüququ, ailə hüququ, cinayət işi və kənd təsərrüfatı kimi məsələlər daxildir.
Qanunlar həm də cinayətlər və cəzalar arasında tarazlıq yaratmağa çalışmış və dövrün cəza anlayışının əsasını təşkil edən “gözə göz” prinsipi ilə tanınmışdır.
"Hammurapi Qanunları" hansı maddələrdən ibarətdir?

• Qanun 1: Əgər hər kəs başqasını ittiham edib onu qətldə günahlandırsa, lakin bunu sübut edə bilməsə, ittiham edənə ölüm hökmü verilir.
• Qanun 3: Əgər bir şəxs bir işdə yalançı şahidlik edərsə və ya şahidliyini sübut etməzsə, iş onun həyatına aiddirsə, o, öldürülməlidir.
• Qanun 5: Əgər hakim səhvə yol versə və bu aşkar olunarsa, o, iş üzrə onun təyin etdiyi cəzanın 12 mislini ödəyir və bir daha hakimlik edə bilməz.
• Qanun 22: Əgər bir şəxs başqasının nökərini qəsb edərsə və günahkar olarsa, o qulunu sahibinə qaytarmalıdır.
• Qanun 42: Hər kəs azad bir adamın qulunu ələ keçirsə, qulun qiymətinin iki qatını sahibinə verməlidir.
• Qanun 110: Əgər bir şəxs tarla şumlayıb əkin etsə, məhsulun bir hissəsini biçin zamanı tarla sahibinə verməlidir.
• Qanun 117: Əgər kişi borclu olub arvadını, oğlunu və ya qızını satarsa və ya onları xidmətə bağlayarsa, ağasını alan adamın evində üç il işləməlidir; Onlar dördüncü ildə öz azadlıqlarını əldə edəcəklər.
• Qanun 129: Əgər kişinin arvadı başqa kişi ilə yatarkən tutulsa, onu bağlayıb suya atmaq lazımdır. Qadının əri arvadını xilas etmək istəsə, padşah nökərinə aman verər.
• Qanun 138: Əgər kişi ona övlad dünyaya gətirməmiş arvadını boşamaq istəsə, nikah qiymətinin məbləğini ona verməlidir və ata evindən gətirdiyi cehizlə onun əvəzini verdikdən sonra onu boşaya bilər.
• Qanun 154: Əgər kişinin qızı ilə qohumluq əlaqəsi varsa, o kişi şəhərdən qovulur.
• Qanun 195: Oğul atasını vurarsa, onun əli kəsilməlidir.
• Qanun 196: Əgər başqasının gözünü çıxarsa, onun da gözü çıxarılar.
• Qanun 197: Hər kəs bir insanı yaralayıb onun sümüyünü sındırsa, onun da sümüyü sınsın.
• Qanun 218: Əgər həkim bürünc neştərlə ağır yaraya görə kişini əməliyyat edib onun ölümünə səbəb olarsa və ya adamın gözünü çıxararsa, onun əli kəsilməlidir.
• Qanun 229: Əgər kimsə başqasının evini tikib onu möhkəm tikməsə və ev yıxılıb sahibini öldürsə, inşaatçı edam cəzasına məhkum edilir.
• Qanun 230: Əgər uçan ev sahibinin oğlunu öldürsə, inşaatçının oğlu ölümə məhkumdur.

O dövrün hüquqi problemlərinə həll yolları tapmağa gəlincə, "Neçə Hammurani qanunu var?" soruşa bilərsən. Öncə onu bildirək ki, "Hammurapi Qanunları" 282 maddədən ibarətdir.
"Hammurapi Qanunları"nın maddələri çox olduğundan, biz buraya yalnız mühüm olanları əlavə etdik.
"Hammurapi Qanunları" varlıdan kasıba qədər hamıya şamil edilirdi
Babil xalqının gündəlik həyatında dərin izlər buraxan "Hammurapi Qanunları" zəngindən kasıba, kişidən qadına, hətta qullara kimi cəmiyyətin bütün təbəqələrinə şamil edilirdi. Qanunlar vasitəsilə sosial təbəqələr arasında nizam-intizam yaratmaq məqsədi daşıdığı halda, hər bir təbəqənin hüquq və vəzifələri də müəyyən edilib.
"Hammurapi Qanunları" daş üzərində hansı dildə yazılıb?
Dövrün şərtlərini nəzərə alsaq, belə uzun mətnlərin necə yazıldığı sualı ağlına gələ bilər. "Hammurapi Qanunları" bir sıra daş stelalar üzərində Akkad dilindən istifadə edilməklə mixi yazı ilə yazılıb.
Babilin müxtəlif yerlərində qanunların ictimaiyyətə nümayiş etdirilməsini təmin edən stellər yerləşdirilib. Bu təcrübə göstərir ki, qanunlar təkcə hüquqi sənəd kimi deyil, həm də maarifləndirici və informasiya vasitəsi kimi istifadə olunub.
"Hammurapi Qanunları" niyə sərtdir?
"Hammurapi Qanunları"nda xüsusilə cinayət hüququ sahəsində çox sərt sanksiyalar var. Qanunların bu qədər sərt olmasının səbəbi o dövrün təhlükəsizlik problemlərinin və ictimai iğtişaşların qarşısını almaq üçün çəkindirmə təmin etmək olub.
Məsələn, “gözə göz” prinsipi cinayət törədən şəxslərə qarşı tətbiq edilən cəzaların törədilmiş cinayətin ağırlığına bərabər və ya ona uyğun olmasını təmin edib. Təbii ki, müasir hüquq anlayışı ilə müqayisədə bu sərt sanksiyalar kifayət qədər sərt sayıla bilər.
"Hammurapi Qanunları"nın sərt olmasının bir səbəbi var idi.
"Hammurapi Qanunları" haqqında məlumat dənizi arasında bütün məqalələrin son dərəcə sərt və qəddar olması fikri var. Lakin qanunlar həm də sosial asayişi və ədaləti təmin etmək məqsədi daşıdığından, müasir nöqteyi-nəzərdən bəzi məqamlar ağır görünür.
Lakin unutmaq olmaz ki, bu qanunlar yazıldığı dövrün sosial və iqtisadi şərtləri çərçivəsində dəyərləndirilməlidir.
"Hammurapi Qanunları"nın tarixə təsiri necədir?
Hammurapi Məcəlləsi sonrakı sivilizasiyalara dərin təsir göstərmiş və müasir hüquq sistemlərinin əsasını təşkil edən bəzi fundamental prinsipləri ilhamlandırmışdır. Qanunlar həm də sosial ədalət və bərabərlik anlayışlarının tarixdən əvvəlki dövrlərdən bəşəriyyət üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu göstərir.
Bu gün "Hammurapi Qanunları" hüququn və ədalətin ümumbəşəri dəyərlər kimi necə formalaşdığına dair mühüm tarixi sənəd hesab olunur və hələ də hüququn inkişafını öyrənən alimlər tərəfindən öyrənilir.скачать dle 12.1