Bia.Az

Novruz - qədim, milli bayramınız qutlu olsun!

Gündəm
 22-03-2025, 12:33     1 157

Cümhuriyyətin ilk illərində Osmanlı İmperatorluğunda Novruz bayramı qeyd edilirdi, lakin sonradan tərk edildi. Bununla belə, əsrlər boyu Krımda, İdil-Uralda, Azərbaycanda, Qafqazda, Orta Asiyada, Əfqanıstanda və İranda qeyd olunur. Sovet dövründə 1970-1988-ci illərdə “Novruz”u İslam bayramı hesab edərək Moskva tərəfindən qadağan edilmişdi. Lakin Azərbaycanda, Türkmənistanda, Qazaxıstanda, Qırğızıstanda, Özbəkistanda, Tacikistanda insanlar öz evlərində gizli bayram keçirməyə davam edirdilər. Sonra bu qadağa aradan qaldırıldıqdan sonra çöldə coşğu ilə qeyd olunmağa başladı. Novruz Şərqi Türküstanda da (Çin hakimiyyəti altında olan Sincan-Uyğur Muxtar Bölgəsi) əsrlər boyu qeyd edilir...
NEVRİZNAMƏLƏR Osmanlı türk ədəbiyyatında çox yayılmış bir ədəbiyyat növü idi və uzun nevruznamələr yazılırdı. Orta Asiya Çağatay türk ədəbiyyatında da novruznamələr var. Əlişir Nəvayi və başqa şairlər qəzəl, qəsidə və məsnəvilərində Novruz mövzusundan istifadə etmişlər.

Onun mənşəyi ilə bağlı çoxlu ziddiyyətli iddialar, fərziyyələr və nəzəriyyələr var və məncə, onların heç biri doğru və sübuta yetirilməyib. Çünki ərəblərdən başqa Yaxın Şərqdə və Orta Asiyada hər bir xalq bu bayramın öz bayramı olduğunu iddia edir və bunda haqlıdır. Çünki bildiyimiz kimi, bu bayram İslamdan çox-çox əvvəllər qeyd olunur.
Novruzla bağlı ən qədim elmi mənbə məşhur Orta Asiya türk alimi Berunidir (973 -1048) XI əsrdə ərəbcə yazdığı əsərində türklərin Novruz bayramını "Yengi Kün" bayramı adlandırdığını bildirir.

Əgər bir camaat ən azı 7-8 əsrdir ki, bu bayramı qeyd edirsə, şübhəsiz ki, onu öz bayramı hesab edə bilər. O zaman unutmayaq ki, Novruz bayramının dövlət tərəfindən ilk rəsmi şəkildə qeyd olunması İranda türk dövləti olan Böyük Səlcuqlar dövründə olub.

Odur ki, Novruz ərəblərdən başqa Yaxın Şərq və Orta Asiyada türklərin və digər xalqların ortaq bayramıdır. İslamın yayılmasından sonra Novruz İslam bayramına çevrildi. Necə ki, xristianlığın "Milad" adlanan ən böyük bayramı əslində xristianlıqdan əvvəlki Şimali Avropa ölkələrində bütpərəstlik dövründən qalma bir ənənədir...

Heç kim Novruzdan siyasi və ideoloji məqsədlər üçün istifadə etməyə çalışmasın, Novruz sülh və sevgi bayramıdır! 

Arifə Hüseynova,
Turan Dövlətləri Təşkilatının Azərbaycan və Naxçıvan üzrə təmsilcisi.

BİA.az
скачать dle 12.1