Ankarada bənzərsiz bir xəzinə: Dünyada yeganə nümunə...
Roma İmperiyasının qurucusu Avqustun adına tikilən məbəd Türkiyəyə gələn turistlərin sevimliləri arasındadır. Abidəni unikal edən onun Romadakı bürünc nüsxəsi əridilib istifadə olunarkən dünyada yeganə nümunə olaraq qalmış kitabəsidir. Dünyada bu ölçüdə və iki dildə başqa heç bir nümunə yoxdur.
Bizimyol.info xəbər verir ki, "TRT Haber"in verdiyi məlumata görə, paytaxt Ankaranın Altındağ səmtinin sərhədləri daxilində və Hacı Bayram Məscidi ilə yan-yana yerləşən Avqust məbədi özünəməxsus bir xəzinəni ehtiva edir.
Ankara qalası ilə üzbəüz yerləşən təpə tarix boyu həmişə “müqəddəs” yer hesab edilib. Keçmişdə Frigiyalar dövründə Kibele üçün tikilmiş məbədin yerləşdiyi yerdə, son Qalat hökmdarı Amintasın qızı Plimanes tərəfindən eramızdan əvvəl 25-20-ci illər arasında Roma İmperatoru Oktavian Avqust adına məbəd tikilib. Bu məbəd xristianlığın Roma İmperiyasına yayılmasından sonra Bizans dövründə kilsə kimi istifadə edilib. Daha sonra Səlcuqlu və Osmanlı dövründə qorunub saxlanılan bina, ötən əsrlərdə həmin dövrlərdə imamların qaldığı yer kimi xidmət edib.
2000-ci illərdə dağılma təhlükəsi var idi
Avqust məbədinin Cella divarı (müqəddəs hissə) 2000-ci illərin əvvəllərində 10 faiz enişlə uçmaq təhlükəsi ilə üzləşmişdi. Anadolu Kültür Akademiyası Dərnəyinin səyləri, ODTÜ və İtaliyadan gələn nümayəndə heyətlərinin araşdırmaları və bələdiyyənin maliyyəsi sayəsində polad konstruksiya ilə məbədin dağılmasının qarşısı alınıb. Anadolu Sivilizasiyaları Muzeyi ilə birlikdə Türkiyəyə gələn turistlərin ən çox ziyarət etdikləri yerlərdən biri olan abidə bu konsolidasiya işindən sonra ətrafı bağlanaraq mühafizə altına alınıb.
Dünyada yeganə nümunə
Abidəyə bu qədər böyük marağın ən mühüm səbəbi onun dünyada yeganə nümunəsi olan kitabəsidir. İmperator Avqustun sağlığında fəaliyyətini öz sözləri ilə təsvir edən dörd kitabə nümunəsi var idi. Onlardan ikisi dağıdılıb itirildiyi halda, Romada yerləşən üçüncüsü orta əsrlərdə əridilərək “tunc” ehtiyacları üçün istifadə edildisə də, dördüncüsü Ankarada yeganə nümunə olaraq qalır.
Prof. Dr. Musa Kadıoğlu bu yazının əhəmiyyətini belə izah edir: "Avqust məbədində tapılan kitabə tam qorunmuş yeganə nümunədir. Romada Tiber çayının kənarında Avqust məqbərəsində tuncla həkk olunmuş digər nümunə isə orta əsrlərdə əriyib itib. Yalnız Isparta Uluborludakı Apolloniya Qədim Şəhərindəki yunan nümunələrinin daşlarına və Yalvaçdakı Antioxiyadakı Latın nümunələrinə rast gəlinmişdir. İmperatorun öz təbirincə və iki dildə desək, bu uzunluğa toxunulmadan günümüzə qədər gəlib çatan yeganə nümunə Avqust məbədində olan nümunədir. Ona görə də bu qədər qiymətlidir.
Sezarın qardaşı oğlu
İmperator Avqust Sezarın qardaşı oğlu idi. Avqust ayı onun adından gəlir. Sezar senatda öldürüldükdən sonra əvvəlcə triumviratda iştirak etmiş, sonra isə 46 il tək imperator kimi dövləti idarə etmişdir. Epitafiyada Avqust Roma İmperiyasında gördüyü işləri öz sözləri ilə təsvir edir. Prof. Dr. Kadıoğlu bu mövzuda bunları deyir: "Məsələn, o, bütün imperiyada siyahıyaalma aparıb və deyir ki, 4 milyon insan hesablanıb. İmperator ordusunu öz vəsaiti hesabına qurduğunu izah edir. 45 il bir-bir ümumiləşdirildi. Bu mənada və iki dildə yeganə nümunədir. Belə uzun yazıya nadir hallarda rast gəlinir. Bu səbəbdən alman tarixçisi Teodor Mommsen “yazıların kraliçası” ifadəsini işlədir. Bu qədər vacibdir".
Bu əhatə olunacaq
2 min ildir dayanan Avqust məbədi üç fərqli inancın qovuşduğu nöqtə olaraq dünyada nadir nümunələrdən biridir. Abidədə Şərq divarında kilsə kimi istifadə edildiyi dövrə aid izlər və Osmanlı dövrünə aid fiqurlar da var. Abidənin daha 2 min il yaşaya bilməsi üçün işlər davam etdirilir. Bu ərazidə əvvəllər quraşdırılmış fəvvarələr abidəyə və məscidə ziyan vurduğu üçün bağlanıb.
Abidənin həm də havanın çirklənməsi nəticəsində yaranan eroziya və yağışda turşuluq kimi təsirlərdən qorunması lazımdır. Bu səbəbdən bəzi layihələr Mədəni İrsin Qorunması Şurasına təqdim edilib. Bunların həyata keçirilməsi ilə abidənin üzərini örtmək və onu hava şəraitindən qorumaq məqsədi daşıyır.
