Gələcək nəsillərə daha sağlam və balanslı bir planet buraxmaq çətinləşir - Nəsli kəsiləcək 21 heyvan növü...
Yer üzündəki bir çox canlı növləri insanların qarşılıqlı təsiri, iqlim dəyişikliyi və yaşayış yerlərində brakonyerlik kimi təhlükələrə qarşı dura bilmədi. Sərt reallıqla üzləşdiyimiz bir vaxtda təbiətin bir parçası olan bu heyvanların nəsli kəsilməsi insanlıq naminə dərin düşünməyə, hərəkətə keçməyə çağırır.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Türkiyə mətbuatının verdiyi məlumata görə, ABŞ alimləri tərəfindən açıqlanan nəsli kəsmə nisbəti son on milyon ildə baş verəndən ən azı on-yüz dəfə yüksəkdir.Hazırda Balıq və Vəhşi Təbiət Xidmətinin siyahısında nəsli kəsilmmiş və ya nəsli kəsilməkdə olan 1480-dən çox növ var.
Nəsli kəsilmiş quş növlərinin çoxu Havay adalarından gəlir
Dünyanın ən ucqar adalarında yaşayan bəzi quşların nəsli kəsilib. Havay əyaləti isə malyariyanı quşlara ötürən və iqlim dəyişikliyi ilə ortaya çıxan invaziv ağcaqanadların sayını azaltmaq üçün müxtəlif əməkdaşlıqlar edərək zərərvericilərlə mübarizəni nəzərə alır.
Baxmanın ötəri 1967-ci ildə nəsli kəsilməkdə olan növlər siyahısına daxil edilib
Meşə bülbülləri fəsiləsinə aid olan Baxman ötlüyü ailənin digər üzvləri kimi çox kiçik quş növüdür. Bu növ, ABŞ-ın cənub-şərqində və orta qərbində bataqlıq böyürtkəni qamış kollarında çoxalır. Bəzi səlahiyyətlilər, Baxmanın ötərisinin 1988-ci ildə nadir hala gəldiyi bildirilən, ABŞ-ın Luiziana ştatında aşkar edildiyini təsdiqlənib, lakin sonra, 2023-cü ildə nəsli kəsildiyi bildirilib.
Axırıncı dəfə 1983-cü ildə görülən cilovlu ağ göz
"Bridled white eye" adı ilə quşlar siyahısında olan bu növ "zosteropidae" ailəsinə aiddir. Quam adasında yaşayan ağ göz, təxmin etdiyiniz kimi, adını ağ göz halqalarından alır. Bu sürətli, aktiv və kiçik quş yüksək və şən mahnıları ilə tanınırdı.
Havay adalarının Kauai adasında yaşayan bəzi quş növlərinin də nəsli kəsilib
Kauai akialoa, kauai nukupuu, kaua'i ʻō'ō və daha böyük kauai qaratoyuqları da Havay adalarında nəsli kəsilməkdə olan quş növləridir. Bu növlərin nəsli kəsilməsinin səbəbləri arasında siçanlar, ev donuzları, ağcaqanadlar və yaşayış mühitinin məhv edilməsi daxildir.
Havayın Maui adasından iki quş növü də siyahıya daxil edilib
Maui "ākepa" və "maui nukupu" növlərinin Havay adalarına xas olduğu bilinir. Cinslərində sağ qalan sonuncu növlərdən olan bu quşların nəslinin kəsilməsinin səbəbləri digərləri ilə çox oxşardır.
1930-cu illərdən nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşən Molokai sürünən quşu
Molokai sürünən və ya "kākāwahie" kimi də tanınan bu quş növü əslində uzun illər nəsli kəsilmək təhlükəsi altındadır. Quş malyariyası Molokai sürünən quşunu iflic etdi və öldürdü, bu da onun yavaş-yavaş nəslinin kəsilməsinə səbəb oldu.
Pouli melamprosops cinsinin yeganə nümayəndəsi idi
Maui adasının yalnız ən rütubətli və şərq tərəfində yaşayan bu quş nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üz-üzədir, ona görə də qapalı şəraitdə çoxalmasını təmin etmək üçün onu tutmağa cəhdlər edilirdi. Lakin cəhdlər boşa çıxdı. 2004-cü ildə bu növdən yalnız iki quş qalmışdı. 2018-ci ildə aparılan araşdırmada onların bir daha müşahidə olunmadığı və nəsli kəsilmiş quşlar siyahısına salındığı bildirilib.
3 balıq növü 2023-cü ildə nəsli kəsilməkdə olan siyahıdadır 1980-ci illərdə nəsli kəsilməkdə olan "San Marcos Gambusia" balığı nəsli kəsilmişlərdəndir
Görünüşünə görə ağcaqanad balığına bənzəyən San Marcos Gambusia balığı adını Texasda yaşadığı San Marcos çayından götürüb. Çayın ən nadir heyvanlarından olan bu balıq bulaqlardan gələn su axınının azalması və yaxınlıqdakı şəhərlərin böyüməsi nəticəsində yaranan suyun çirklənməsi səbəbindən nəsli kəsilib.
Scioto madtom balığı, vətəni ABŞ-ın Ohayo ştatındandır
Ictaluridae ailəsindən olan scioto madtom balığı 1957-ci ildən bəri tam və ya funksional olaraq nəsli kəsilmiş hesab olunur.
Java stinggaree 33 sm uzunluğunda olan yeganə qadın nümunəsi idi
Yalnız İndoneziyanın Cakarta şəhərində görülən java stinggaree bir stingray növü idi. 150 il əvvəl kəşf edildiyi gündən bəri qeydə alınmayan bu növün yayılma sahəsinin intensiv balıqçılıq reydlərinə və yaşayış mühitinin deqradasiyasına məruz qalması səbəbindən java stingaree nəsli kəsilib.
Siyahıdakı yeganə nəsli kəsilmiş məməli: kiçik Mariana meyvə yarasası
Mariana uçan tülkü kimi də tanınan bu yarasa yalnız Mariana adalarında və Sakit okeanda Ulithi adasında tapılıb. Yaşayış yerlərinin itirilməsi, invaziv növlər və brakonyerlik də onu 2021-ci ilin sentyabrında nəsli kəsilməkdə olan siyahıya əlavə etdi. Nəsli kəsilməkdə olan növlər qanununa əsasən, 2023-cü ilin oktyabrında rəsmi olaraq nəsli kəsilmiş kimi tanındı.
Nəsli kəsilməkdə olan siyahıda olan bəzi midye növləri də var
Qabıqlarının içərisində yaşayan və süzülərək qidalanan midye şirin su ekosisteminin həyati bir hissəsidir. Yosun və bakteriya kimi bəzi zərərli toksinləri süzən midye bir çox növ üçün qida və yaşayış yeri də təmin edir.
Ancaq bəzi midye növləri var ki, ekosistemə verdikləri dəstəkdən əl çəkib, artıq onların da nəsli kəsilib. Vətəni Alabama və Missisipi ştatlarından olan yastı pigtoe tipli midye 1980-ci ildən bəri görünməsə də, son zamanlarda nəsli kəsilmiş midye qrupuna daxil olmuşdur. Cənub palamut qabığı və üzəngi qabığı midyelərdən başqa növlərdir.
Yayla tarakı, yaşıl çiçəkli mirvari midyesi, vərəmli çiçəkli mirvari midyesi, turgid çiçəkli mirvari midyesi və sarı çiçəkli mirvari midyesi də nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olanlar siyahısına salınıb.
Bu sərt reallıqla qarşılaşarkən bir daha xatırlamaq lazımdır ki, gələcəyimizi formalaşdıran ən mühüm amillərdən biri də təbiətin tarazlığıdır. Nəsli kəsilmiş heyvanlar təkcə canlı növünün itirilməsi deyil, həm də ekosistemlərin və bəşəriyyətin davamlı gələcəyinin göstəricisidir.
Şüurlu ekoloji siyasətlər, davamlılıq səyləri və fərdlərin kiçik addımları ilə biz təbiətə və yaşayış yerlərinə zərər vermək meylimizi geri qaytara bilərik. Gələcək nəsillərə daha sağlam və balanslı bir planet buraxmaq üçün təbiətin qədrini bilməliyik.
