275 km/saat sürətlə eniş edən təyyarənin təkərləri necə olur ki, partlamır?
Təsəvvür edin ki, üzərində tonlarla yük olan, təkərləri saatda 275 km sürətlə asfalta dəyir və demək olar ki, heç bir partlayış baş vermir. Belə bir şey necə mümkündür?
Bizimyol.info xəbər verir ki, bununla bağlı "webtekno" maraqlı yazı dərc edib.
Magistral yolda parçalanmış avtomobil təkərini görə bilərik, lakin uçuş-enmə zolağında parçalanmış təyyarə təkərini görmək demək olar ki, mümkün deyil. Ağırlığı az qala bir bina qədər olan təyyarələr belə yüksək sürətlə hərəkət edərkən qəfil yerə ensələr belə, təkərləri demək olar ki, partlamayacaq.
Heç bir yenilənməyə ehtiyac duymadan 500 dəfə uçuş-enməyə davamlı olan təyyarə təkərlərinin partlamasını az qala qeyri-mümkün edən səbəblərə nəzər salaq.
Təyyarə təkərlərinin bəzi xüsusiyyətləri:
- Tipik bir təyyarədə təxminən 20 təkər var.
- Təyyarənin ölçüsü artdıqca təkərlərin miqdarı da artır.
- Səthi bərpa etmədən uçuş-enmə zolağına 500 dəfə enə bilər və zədələnmir və partlamaz.
- Onlar rezindən hazırlanır.
- Təhlükəsizlik aksesuarları var.
Azot (azot qazı) oksigendən daha davamlı bir maddə olduğu üçün yüksək istilik və təzyiqə tab gətirə bilir. Buna görə də təkərlər həmişə azot qazı ilə doldurulur. Bundan əlavə, təyyarənin ətrafında hətta 300 dərəcədə aktivləşdirilə bilən təhlükəsizlik aksessuarı hissələri və termal tıxaclar var.
Bu tıxaclar yüksək temperaturda aktivləşir və təkəri çölə buraxaraq onun içindəki azot təzyiqini azaldır. Bu, uçuş-enmə zolağında olarkən yüksək temperaturdan təyyarələrin təkərlərinin partlaması və ya dağılmasının qarşısını alır.
Təkərlərin davamlılığını artırmaq üçün hava təzyiqi maksimum dərəcədə artırılır
Yüksək keyfiyyətli rezin təkərlər ümumiyyətlə 200 PSI-ə qədər şişirilir (şinlərdəki hava təzyiqinin dəyərini göstərən ölçü). Onu da deyə bilərik ki, onu avtomobil təkəri ilə müqayisə etsək, ölçüsü 6 dəfə böyükdür. Əslində, "F-16" döyüş təyyarələrinin təkərləri 320 PSI-a qədər doldurula bilir.
Təkərlərin forması zərərin qarşısını almaq üçün xüsusi olaraq hazırlanmışdır
Təkərlərin aşınmasının əksəriyyəti təkərlər uçuş-enmə zolağı ilə qarşılaşdıqda baş verir, çünki təyyarələr yerə enən kimi təkərlər dönməyə başlamır, sürüşürlər. Təkərlərin fırlanma sürəti təyyarənin sürətinə bərabər olana qədər sürüşməyə davam edirlər.
Buna görə də asanlıqla parçalanmağa meyilli blok naxışların yerinə büzməli formalı təkərlərdən istifadə olunur. Bundan əlavə, protektorun altına basdırılmış neylon kordonlar və aramid adlanan sintetik polimer sayəsində onların gücü artır. Uçuş-enmə zolağında sürüşən təyyarələrin təkərlərindən tüstü çıxmasına səbəb məhz bu möhkəmləndirmələrdir.
Təyyarə təkərləri heç vaxt partlamaz deyə bir qayda yoxdur
Təyyarə təkərləri artıq çəkiyə və yüksək təzyiqə kifayət qədər davamlıdır; Bunu başa düşdük. Bəli, standart bir təyyarə təkəri 40 tona yaxın yükü heç bir problem olmadan daşıya bilər. Bununla belə, təkərlərin davamlılığı təkərlərin sürüşməsinin qarşısını alan yeganə amil deyil. Partlayış demək olar ki, heç vaxt baş verməsə də, belə bir ehtimal mövcuddur.
Təkərlərin sıradan çıxmasının qarşısını almaq üçün təkərlərin hər zaman zədəsiz olmasını təmin etmək və şişirmə dərəcələrini düzgün tənzimləmək lazımdır. Təkər xarab olarsa və ya səhv şişirilirsə, o, partlaya bilər.
Ancaq məşhur inancın əksinə olaraq, bu partlayış o qədər də təhlükə yaratmır, çünki təkər partlayanda onu dərhal əvəz edə biləcək başqa təkərlər var. Məsələn, "Boeing 777"də 14, "Airbus A380"də 22, "Antonov AN-225"də 32 təkər var.
Bütün bu səbəblərə görə, təyyarə təkərlərinin partlaması qorxmaq və ya narahat olmaq üçün bir şey deyil və demək olar ki, heç vaxt baş vermir.
